Βερτίσκος. Καταπράσινοι οικισμοί

«Προάστια» του νομού Θεσσαλονίκης στον όμορφο Βερτίσκο

Ένα όμορφο καταπράσινο χαμηλό βουνό, μοναδικό, πολύ κοντά στη Θεσσαλονίκη, με όμορφους οικισμούς και προϊόντα.

Ο Βερτίσκος ανήκει όλος στον Νομό Θεσσαλονίκης και καλύπτει το βόρειο κομμάτι του νομού.

Η ψηλότερή του κορυφή, η Χαρβάτα, έχει ύψος 1.105 μ. και καλύπτεται από οξιές. Σε αυτό το πολύ «ανθρώπινο» βουνό θα βρείτε πολύ πράσινο, πολλά ρυάκια και πανέμορφες περιοχές, που σε κάποιες από αυτές το δασαρχείο έχει δημιουργήσει χώρους αναψυχής.

Οι οικισμοί του Βερτίσκου μπορούν σχεδόν να θεωρηθούν προάστια της Θεσσαλονίκης μιας κι απέχουν μόνον 30-40 χλμ.

Στα 850 μ. θα βρείτε και το ομώνυμο χωριό Βερτίσκο, που παλαιότερα λεγόταν Μπέροβα. Μάλιστα, για πρώτη φορά αναφέρεται σε οθωμανικό κιτάπι το 1697 ως χριστιανικό χωριό με 67 σπίτια.

Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού είναι περίπου 80, αλλά έχουν έναν πολύ «ζωηρό» και δραστήριο πολιτιστικό & μορφωτικό σύλλογο. Είναι ένα πολύ όμορφο χωριό που αξίζει να το περπατήσετε.

Τραγανά κεράσια

Η Οσσα βρίσκεται πιο χαμηλά, στα 650 υψόμετρο, και είναι πολύ γνωστή για τα κόκκινα και τραγανά κεράσια της. Είναι ένας από τους παλαιότερους και ιστορικότερους οικισμούς της Επαρχίας Λαγκαδά και βρίσκεται και αυτή περικυκλωμένη, όπως ακριβώς ο Βερτίσκος, από δάση βελανιδιάς. Είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής και έδρα του δήμου, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι είναι περίπου 300 και ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το παλαιότερο όνομά του είναι Βύσσωκα και για την ονομασία αυτή υπάρχουν 2 εκδοχές που δεν «γρονθοκοπούνται» απαραίτητα μεταξύ τους.

Κατά την πρώτη εκδοχή το όνομα προέρχεται από το «Βίσοκ» που στο σλαβικό ιδίωμα της Μακεδονίας σημαίνει ψηλός. Κατά την άλλη εκδοχή, λόγω το δρυοδάσους και των βελανιδιών, η Οσσα ήταν γνωστή κατά την Τουρκοκρατία για τα βυρσοδεψεία της. Σε αυτό συνηγορεί το ότι η πλειονότητα των ορεινών οικισμών δημιουργήθηκε από κατατρεγμένους, που επιβίωναν με παράλληλη άσκηση βιοτεχνίας, κτηνοτροφίας και αγροτικής παραγωγής

Νέα ονομασία

Οσο για τη νέα ονομασία, την πήρε από την αρχαία πόλη Οσσα που βρισκόταν στα σύνορα της αρχαίας Μυγδονίας και Βισαλτίας.

Τα παλαιά σπίτια του οικισμού έχουν χτιστεί πριν από το 1900 και τα κύρια δομικά υλικά τους είναι η πέτρα και το ξύλο. Είναι διώροφα, ορθογώνια χτίσματα με εσωτερικό μπαλκόνι. Είναι συνήθως σε σχήμα Π με στέγη τετράριχτη από ξύλινα δοκάρια. Το χωριό χωρίζεται σε άνω και κάτω αγορά. Η άνω αγορά ήταν κάποτε το εμπορικό κέντρο του χωριού όταν είχε 2.500 κατοίκους…

Κοντά στην Οσσα βρίσκεται και ο λόγος που γνώρισα την περιοχή κάπου στα τέλη του ’90 και που λέγεται Ανέστης Μπαμπατζιμόπουλος. Ο Ανέστης έφτιαξε έναν εξαιρετικό βιολογικό αμπελώνα 246 στρεμμάτων, όπου καλλιεργεί τις ποικιλίες ασύρτικο, αθήρι, μαλαγουζιά, ροδίτη, μοσχάτο, μοσχοφίλερο, ξινόμαυρο, νεγκόσκα, cabernet, syrah, merlot και cabernet sauvignon. Ο Αμπελώνας της Οσσας όπως και το σύγχρονο οινοποιείο είναι ενταγμένα στο οινοπαραγωγικό δίκτυο των «Δρόμων του Κρασιού της Βόρειας Ελλάδας».

Ακόμα επισκεφθείτε…

…τους χώρους αναψυχής μέσα στο δάσος όπως τη «Βρύση του Δασκάλου» και «Αλατζά Τιτζμέ».

…το εκκλησάκι Της Γεννήσεως Της Θεοτόκου στα 1.080 υψόμετρο, που λειτουργεί κάθε χρόνο την ημέρα της γιορτής του, στις 8 Σεπτεμβρίου.

…τη Νέα Σεβάστεια στα ΒΑ και σε ύψος 800 μέτρων. Ενα εγκαταλελειμμένο χωριό που ερήμωσε μεταξύ 1950 και 1960. Σε καλή κατάσταση θα βρείτε την εκκλησία και το σχολείο. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος είχε γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για αυτό το χωριό με τίτλο «Ενα χωριό, ένας κάτοικος» που είχε προβληθεί από την τότε ΥΕΝΕΔ.

…τις δύο εκκλησίες της Οσσας, τον ναό των Ταξιαρχών του 1804 και τον ιερό ναό της Αγίας νεομάρτυρος Κυράννας, η οποία γεννήθηκε και έζησε στην Οσσα, αλλά πέθανε μαρτυρικά και σε νεαρή ηλικία σε φυλακή της Θεσσαλονίκης το 1751 επειδή δεν υπέκυψε στις ορέξεις κάποιου Τούρκου φοροεισπράκτορα. Οπως πληροφορήθηκα, ο μεταγενέστερος συγχωριανός της κ. Στέλιος Παπαθεμελής έχει συγγράψει σε νεαρή ακόμα ηλικία τον βίο και το μαρτύριο της Αγίας Κυράννας.

…το οινοποιείο του Μπαμπατζιμόπουλου (τηλ. 2310 519705) για να δείτε και να δοκιμάσετε. Σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες, διοργανώνονται διαλέξεις και σεμινάρια με θέμα τη γαστρονομία και τον συνδυασμό κρασιών και εδεσμάτων. Στην υπόγεια κάβα λειτουργεί χώρος γευσιγνωσίας, ενώ στον προθάλαμο της κάβας εκτίθενται κρασιά, εργαλεία χρηστικά για το κρασί, βιβλία μαγειρικής, τυροκομίας και οδηγοί κρασιού. Στα υπόγεια υπάρχει και μια εξαίρετη συλλογή με πολύ παλαιά πιεστήρια κρασιού αλλά και άλλα συναφή αντικείμενα.

Πώς θα πάτε:

Ο Βερτίσκος και η Οσσα απέχουν 590 χλμ. από την Αθήνα και μόνο 35 από τη Θεσσαλονίκη.

Πού θα μείνετε:

Υπάρχει μόνον ένας ξενώνας στην Οσσα που έχει 7 δωμάτια, λέγεται «Οσσα» και το τηλέφωνο είναι 23940-91192.

Πού θα φάτε:

Στην Οσσα στη «Βυσσώκα», στις Πέντε Βρύσες στο «Χάνι» και στη Χρυσαυγή στην «Πέρδικα».

Του Ντίνου Κιούση