Τι είναι Θερμική εξάντληση και Θερμοπληξία. Πρόληψη και αντιμετώπιση

Τι είναι Θερμική εξάντληση και Θερμοπληξία. Πρόληψη και αντιμετώπιση. Οδηγίες για να αποφύγουμε την θερμική εξάντληση και θερμοπληξία

 

Ποια άτομα είναι πιο ευπαθή στις υψηλές θερμοκρασίες

Παρά τις μεγάλες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος διατηρείται αξιοσημείωτα σταθερή. Αυτό επιτυγχάνεται με ένα πλήθος ομοιοστατικών μηχανισμών που ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο. Πρόκειται για μια νευρική δομή που λειτουργεί ως θερμοστάτης: όταν η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει, συντονίζει την αύξηση της καρδιακής παροχής, τη διαστολή των περιφερικών φλεβών και την αύξηση της παραγωγής ιδρώτα, ώστε τελικά να αυξηθεί ο ρυθμός αποβολής θερμότητας και να επανέλθει η θερμοκρασία σε φυσιολογικά επίπεδα.

Ωστόσο, υπό ορισμένες συνθήκες, οι μηχανισμοί αυτοί μπορούν να καταστούν ανεπαρκείς. Το αποτέλεσμα είναι η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, η οποία σχετίζεται με ένα φάσμα συμπτωμάτων. Στα αρχικά στάδια, εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου της θερμικής εξάντλησης:

• Κράμπες (επώδυνες μυικές συσπάσεις)
• Αίσθημα γενικευμένης αδυναμίας
• Αίσθημα ζάλης
• Πονοκέφαλος
• Ναυτία ή έμετοι
• Υπερβολική εφίδρωση
• Ταχύπνοια (γρήγορες αναπνοές) και ταχυκαρδία
• Δίψα
• Θερμοκρασία >37°C

Εάν η θερμική εξάντληση δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ενδέχεται να οδηγήσει στην εξαιρετικά σοβαρή και επείγουσα θερμοπληξία, η οποία χαρακτηρίζεται από:

• Θερμοκρασία > 40 °C
• Κατάρρευση των θερμορυθμιστικών μηχανισμών
• Συμπτώματα διάχυτης δυσλειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (σύγχυση, ψευδαισθήσεις, δυσαρθρία, τρόμο, αδυναμία συντονισμού των μυών, ληθαργικότητα, σπασμούς)
• Ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων του σώματος

Ποια άτομα είναι πιο ευπαθή στις υψηλές θερμοκρασίες;

Η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία συμβαίνουν συχνότερα σε άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, καθώς και στις περιπτώσεις που η απομάκρυνση από το ζεστό περιβάλλον είναι δυσχερής.

Ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες είναι:

• Οι ηλικιωμένοι, ιδιαίτερα με συνυπάρχουσες καρδιοαναπνευστικές παθήσεις
• Τα βρέφη και τα νήπια
• Τα άτομα με χρόνιες νευρολογικές παθήσεις
• Τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς:
  Διουρητικά και β-blockers (καρδιολογικά σκευάσματα)
  Αντιχολινεργικά
  Νευροληπτικά (αντιψυχωσικά)
  Αντι-ισταμινικά

Συμβουλές για την πρόληψη της θερμικής εξάντλησης και της θερμοπληξίας

• Πίνετε άφθονα υγρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα: η αφυδάτωση παραβλάπτει σημαντικά τις θερμορυθμιστικές ικανότητες του οργανισμού. Μην περιμένετε να νιώσετε αίσθημα δίψας για να πιείτε νερό, χυμούς ή αναψυκτικά.
• Αποφύγετε τη σωματική άσκηση υπό ακραίες θερμοκρασίες. Προτιμήστε τις πολύ πρωινές ή τις βραδινές ώρες. Εάν κατά τη διάρκεια της άσκησης νιώσετε ασυνήθιστη καταβολή, ναυτία, ζάλη ή πονοκέφαλο, σταματήστε άμεσα τη δραστηριότητα.
• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ, διότι αυξάνει την πιθανότητα αφυδάτωσης.
• Ντυθείτε με ελαφριά και άνετα ρούχα, ώστε να μην παρεμποδίζεται η εξάτμιση του ιδρώτα.
• Κάνετε ντους με κρύο νερό
• Προτιμήστε τα ελαφριά γεύματα, με άφθονα φρούτα και σαλάτες.
• Εάν πάσχετε από Σκλήρυνση κατά Πλάκας, οι ακραίες θερμοκρασίες μπορεί να επιδεινώσουν προσωρινά τα συμπτώματα (φαινόμενο Uhthoff).
• Προτιμήστε τη χρήση κλιματιστικού κατά τη διάρκεια του καύσωνα.

Θερμική εξάντληση και Θερμοπληξία
Νευρολόγος Ανδρέας Μούστρης, MD, MSc 

 

Υπουργείο Υγείας. Προληπτικά μέτρα αντιμετώπισης παθολογικών καταστάσεων από υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνα

Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ξεπεράσει ορισμένα όρια ανεκτά από τον ανθρώπινο οργανισμό σε συνέργεια με ορισμένους άλλους παράγοντες (υγρασία, άπνοια κλπ), δημιουργούνται παθολογικές καταστάσεις ποικίλου βαθμού βαρύτητας, που μπορούν να οδηγήσουν σε κωματώδη κατάσταση αλλά και στο θάνατο. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι: δυνατός πονοκέφαλος, ατονία, αίσθημα καταβολής, τάση για λιποθυμία, πτώση της αρτηριακής πίεσης, ναυτία, εμετοί και ταχυπαλμία. Το σύνδρομο της θερμοπληξίας, εκδηλώνεται με: αυξημένη θερμοκρασία του σώματος, σπασμούς, εμετούς, διάρροια, διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, απουσία εφίδρωσης. Μπορεί ακόμη να επέλθει έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επακολουθεί κωματώδης κατάσταση και θάνατος.

Η θεραπεία των ατόμων που παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή, πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση σε νοσηλευτικά ιδρύματα, αλλά ως πρώτες βοήθειες μέχρι τη διακομιδή τους σε αυτά, θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα μέτρα ελάττωσης της θερμοκρασίας του σώματος: πλήρης έκδυση από τα ρούχα, τοποθέτηση παγοκύστεων ή κρύων επιθεμάτων στον τράχηλο, τις μασχάλες και τη βουβωνική περιοχή, εμβάπτιση σε μπανιέρα με κρύο νερό κ.λ.π.

Τα μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης συμπτωμάτων κατά τον καύσωνα είναι τα εξής:

1. Αποφυγή έκθεσης στο ηλιακό φως. Αναζήτηση σκιερών και δροσερών σημείων. Προτίμηση στα ανοικτόχρωμα και ελαφρά ρούχα με ανοικτό λαιμό, κάλυψη κεφαλής ( χρησιμοποίηση καπέλου, ομπρέλας κ. λ. π.).

2. Αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας, ιδιαίτερα σε μέρη που συνυπάρχουν υψηλή θερμοκρασία με υγρασία, καθώς και κάτω από τον ήλιο.

3. Ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή, όπως:

• Πρόσληψη άφθονων υγρών, κατά προτίμηση νερού και φυσικών χυμών.
• Αποφυγή των οινοπνευματωδών ποτών.
• Ολιγοθερμιδική δίαιτα, που θα περιλαμβάνει κυρίως λαχανικά και φρούτα πάσης φύσεως, με περιορισμό των λιπαρών.

4. Συχνά λουτρά με καταιωνιστήρες ( ντους ).

5. Τα βρέφη και τα παιδιά να ντύνονται όσο γίνεται πιο ελαφρά. Ειδικά για τα βρέφη είναι προτιμότερο τα χέρια και τα πόδια τους να είναι ελεύθερα και να μην τυλίγονται σε πάνες. Όταν κάνει ζέστη να προσφέρονται συχνά εκτός από το γάλα ( μητρικό ή άλλο) και υγρά όπως νερό κ. λ. π.

6. Περισσότερη προσοχή να δοθεί στις καλούμενες ομάδες υψηλού κινδύνου του καύσωνα, που είναι:

• Όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών
• Όλα τα άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, όπως καρδιοπάθειες, νεφροπάθειες, πνευμονοπάθειες, ηπατοπάθειες, σακχαρώδη διαβήτη κ.λ.π.
• Όλα τα άτομα που για καθαρά ιατρικούς λόγους παίρνουν φάρμακα για τα χρόνια νοσήματά τους, όπως π.χ. τα διουρητικά, τα αντιχολινεργικά, τα ψυχοφάρμακα, τα ορμονούχα (συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης και των αντιδιαβητικών δισκίων).

Ιδιαίτερα κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους για την ενδεχόμενη τροποποίηση της δοσολογίας.

7. Οι χώροι εργασίας πρέπει να διαθέτουν κλιματιστικά μηχανήματα ή απλούς ανεμιστήρες, κατά προτίμηση οροφής. Το ίδιο ισχύει και για τα ιδρύματα, που περιθάλπουν νεογνά, βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες.

8. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς πρέπει να φροντίζουν για την καλή λειτουργία του κλιματισμού τους, για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού.

Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δίδεται όταν οι υψηλές θερμοκρασίες συνδυάζονται και με φαινόμενα αυξημένων επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Συγκεκριμένα:

Σε περίπτωση υπέρβασης ορίων του όζοντος στον ατμοσφαιρικό αέρα, το Υπουργείο Υγείας έχει εκδώσει σχετικές οδηγίες για την ενημέρωση του κοινού με μέτρα προφύλαξης ειδικά των ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες έχουν ως εξής:

«Άτομα με αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις και γενικότερα άτομα ευαίσθητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνιστάται να παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους και να αποφεύγουν την κυκλοφορία στο εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, συνιστάται στα παραπάνω άτομα, καθώς και τα παιδιά να αποφεύγουν την έντονη σωματική άσκηση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό της αναπνευστικής οδού και να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα».

 

 

 

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον Οδηγό του Πολίτη (odigostoupoliti.eu). Επιτρέπεται η αναδημοσίευση (όχι αυτολεξεί) του περιεχομένου του παρόντος άρθρου, μόνο με αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link)(https://www.odigostoupoliti.eu), της πηγής προέλευσης