Μετατροπή ποινής φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας
Πλαίσιο εφαρμογής του αναμορφωτικού μέτρου της παροχής κοινωφελούς εργασίας ανηλίκων και πίνακας φορέων που συμμετέχουν στην εφαρμογή του μέτρου (Αριθμ. 73461 – ΦΕΚ Τεύχος Β 3647/16.10.2017)
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ – ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ – ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ – ΥΓΕΙΑΣ
αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
Στόχος της κοινωφελούς εργασίας
Ο βασικός στόχος της παροχής της κοινωφελούς εργασίας ως αναμορφωτικού μέτρου κατά τα άρθρα 122 και 130 του Ποινικού Κώδικα και κατά τα άρθρα 45Α και 282 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας είναι η κοινωνικοποίηση του ανηλίκου. Ειδικότερα η επιβολή του μέτρου αποβλέπει: α) στην υποβοήθηση της κοινωνικής ένταξης του ανηλίκου μέσω της εφαρμογής ενός εξωιδρυματικού μέτρου, β) στην ανάπτυξη μιας επανορθωτικής προς την τοπική κοινωνία δράσης, γ) στην αξιοποίηση της ευεργετικής επίδρασης της εργασίας στην προσωπικότητα του ανηλίκου, και δ) στη διευκόλυνση των μαθησιακών διαδικασιών για την απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.
Άρθρο 2
Θεμελιώδεις αρχές
Το αναμορφωτικό μέτρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας επιβάλλεται σε ανηλίκους άνω των 15 ετών και νέους 18 έως 25 ετών. Η επιβολή του σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση διέπεται από τις αρχές της διαπαιδαγώγησης, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας και προϋποθέτει την συναίνεση του ανηλίκου.
Νέος, ο οποίος τέλεσε αξιόποινη πράξη ως ανήλικος και στον οποίο έχει επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας με απόφαση του Δικαστηρίου Ανηλίκων μετά την συμπλήρωση του 18 έτους της ηλικίας του, υπάγεται στις διατάξεις αυτής της κοινής υπουργικής απόφασης ακόμη και εάν το μέτρο υλοποιείται μετά την ενηλικίωσή του.
Άρθρο 3
Αρχή επικουρικότητας
Το αναμορφωτικό μέτρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας αποτελεί την έσχατη επιλογή πριν από την επιβολή της ιδρυματικής μεταχείρισης στον ανήλικο και προτάσσεται αυτής.
Άρθρο 4
Αρχή αναλογικότητας
Η επιλογή της παροχής κοινωφελούς εργασίας ως αναμορφωτικού μέτρου αλλά και η διάρκεια αυτής διέπονται από την αρχή της αναλογικότητας ως προς την βαρύτητα της πράξης που τέλεσε ο ανήλικος, την προσωπικότητα του και τις συνθήκες διαβίωσής του.
Άρθρο 5
Κριτήρια επιλογής φορέα για την παροχή κοινωφελούς εργασίας
Ο επιμελητής ανηλίκων που προτείνει την επιβολή του αναμορφωτικού μέτρου της κοινωφελούς εργασίας, επιλέγει τον πλέον κατάλληλο εγκεκριμένο φορέα, με βάση το άρθρο 14 του παρόντος, στον οποίο ο ανήλικος θα παράσχει την εργασία του. Κατά την επιλογή αυτή θα πρέπει: α) να μην επιβάλλονται επικίνδυνες για τον ανήλικο εργασίες και δραστηριότητες, και σε κάθε περίπτωση να είναι σύμφωνες με την εργατική νομοθεσία που αφορά στην ηλικία του ανήλικου ή νεαρού ενήλικα, β) να επιλέγονται κατά προτίμηση φορείς της τοπικής κοινωνίας στην οποία διαμένει ο ανήλικος, γ) ο φορέας και το είδος της εργασίας να ανταποκρίνονται στις γνώσεις και τις δεξιότητες κάθε ανηλίκου ή και στη φύση της παράβασης, δ) το είδος της εργασίας να έχει εκπαιδευτικό και διαπλαστικό χαρακτήρα, καθώς και ε) να προσφέρονται κατά το δυνατόν συνοδευτικές υπηρεσίες στον ανήλικο, στην κατεύθυνση της ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων και θετικών εμπειριών.
Άρθρο 6
Διάρκεια της παροχής κοινωφελούς εργασίας
α) Το αναμορφωτικό μέτρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας συνίσταται σε παροχή εργασίας από τον ανήλικο είτε σε ημερήσια βάση, είτε σε ορισμένες ημέρες της εβδομάδας, εκτός σχολικού, εκπαιδευτικού ή εργασιακού ωραρίου, και με τρόπο που να μην εμποδίζει την εκπλήρωση των εκπαιδευτικών ή εργασιακών του υποχρεώσεων. Με την επιφύλαξη του άρθρου 5 του ν. 1837/1989 (ΦΕΚ Α΄ 85) και των άρθρων 3, 8 και 9 του π.δ. 62/1998 (ΦΕΚ Α΄ 67), όπως ισχύει, η παροχή κοινωφελούς εργασίας δεν επιτρέπεται να ξεπερνά τις 4 ώρες την ημέρα, τις 12 ώρες την εβδομάδα για ανηλίκους και νέους από 15-20 ετών και τις 15 ώρες την εβδομάδα για νέους 21-25 ετών, ενώ το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο αυτή μπορεί να παρασχεθεί δεν επιτρέπεται να ξεπερνά τους 9 μήνες από την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης ή εισαγγελικής ή ανακριτικής διάταξης. Η παροχή κοινωφελούς εργασίας από τον ανήλικο και τον νεαρό ενήλικα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ξεπερνά τις 150 συνολικά ώρες.
β) Υπέρβαση των πιο πάνω ορίων είναι εφικτή σε περιπτώσεις που η αξιόποινη πράξη θα ήταν κακούργημα σε περίπτωση που τελούνταν από ενήλικο ή ο ανήλικος έχει τελέσει αξιόποινες πράξεις κατ’ επάγγελμα ή κατ’ εξακολούθηση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η κοινωφελής εργασία δεν μπορεί να ξεπεράσει σε καμία περίπτωση τις 180 ώρες.
Άρθρο 7
Πρωτόκολλο Συνεργασίας για την παροχή κοινωφελούς εργασίας
α) Η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής (εφεξής ΥΕΑ και ΚΑ) επιμελείται της υπογραφής του σχετικού πρωτοκόλλου συνεργασίας για την παροχή κοινωφελούς εργασίας, ήτοι του πρωτοκόλλου συνεργασίας για την τοποθέτηση ανηλίκου στον αντίστοιχο φορέα, σχέδιο του οποίου προσαρτάται ως Παράρτημα στην παρούσα απόφαση. Ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν στο αδίκημα που έχει διαπραχθεί και αναφέρονται στην ανακριτική ή στην εισαγγελική διάταξη ή στην καταδικαστική απόφαση δεν κοινοποιούνται στον φορέα παροχής κοινωφελούς εργασίας.
β) Το πρωτόκολλο συνεργασίας υπογράφεται από τον φορέα, τον ανήλικο, τον επιμελητή ανηλίκων που ορίζεται υπεύθυνος για την επίβλεψη της εκτέλεσης του μέτρου, και – όπου αυτό είναι εφικτό στις περιπτώσεις ανηλίκων από 15 έως 18 ετών – από τους γονείς ή τους έχοντες την επιμέλειά του.
γ) Στο πρωτόκολλο συνεργασίας περιλαμβάνονται: i τα στοιχεία του φορέα και του ανηλίκου, ii) το ακριβές αντικείμενο της εργασίας που θα παράσχει ο ανήλικος, iii) η ακριβής διάρκεια και το διάστημα παροχής αυτής, iv) οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του ανηλίκου κατά την παροχή αυτής, ν) οι υποχρεώσεις της ΥΕΑ και ΚΑ, και vi) το υπεύθυνο πρόσωπο – επόπτης που ορίσθηκε για την επίβλεψη της παροχής κοινωφελούς εργασίας από τον φορέα στον οποίο ο ανήλικος θα παράσχει την εργασία του.
δ) Ο ανήλικος παρέχει την κοινωφελή εργασία χωρίς αμοιβή. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του αναμορφωτικού μέτρου, ο ανήλικος οφείλει να τηρεί το ωράριο του, καθώς και τους κανονισμούς και τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας του φορέα στον οποίο παρέχει την εργασία του, να συνεργάζεται με τους λοιπούς εργαζόμενους και να ακολουθεί τις εντολές και της οδηγίες του επόπτη. Σε περίπτωση ασθένειας ή άλλου σοβαρού κωλύματος, ο ανήλικος ενημερώνει τον επόπτη, προκειμένου να καλύψει μελλοντικά τις ώρες της απουσίας του. Ο ανήλικος οφείλει να συνεργάζεται με τον επιμελητή ανηλίκων κατά τη διάρκεια των επισκέψεών του στο φορέα και να τον ενημερώνει για τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει κατά την παροχή της εργασίας του. Ο ανήλικος δεν είναι υποχρεωμένος να παρέχει εργασία πέραν των χρονικών ορίων που περιγράφονται στο άρθρο 6 της παρούσας ή να αναλαμβάνει καθήκοντα διαφορετικά από τα περιγραφόμενα στο πρωτόκολλο συνεργασίας για την παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ο ανήλικος έχει δικαίωμα σε διαλείμματα για ολιγόλεπτη ανάπαυση, λήψη τροφής ή ικανοποίηση άλλων αναγκών του, και εν γένει σε αντιμετώπιση που σέβεται την ηλικία του αλλά και την εργασιακή του ιδιότητα.
Άρθρο 8
Επίβλεψη της παροχής κοινωφελούς εργασίας
Ο επιμελητής ανηλίκων συνεργάζεται στενά με το υπεύθυνο πρόσωπο – επόπτη του επιλεγέντος φορέα, ο οποίος είναι συναρμόδιος για την επίβλεψη της παροχής κοινωφελούς εργασίας. Κατά την εφαρμογή του μέτρου, με την ευθύνη του φορέα όπου παρέχεται η κοινωφελής εργασία, διαμορφώνεται κατάλληλο πλαίσιο στήριξης του ανηλίκου εντός του φορέα στον οποίο υλοποιείται η κοινωφελής εργασία. Ο επιμελητής ανηλίκων υποστηρίζει τον ανήλικο ώστε να είναι υπεύθυνος να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις και να αποκτήσει γνώση και εμπειρία για εργασιακά θέματα και θέματα θεσμών και δικτύων του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει. Επισκέπτεται τον ανήλικο στον τόπο παροχής της κοινωφελούς εργασίας σε τακτά χρονικά διαστήματα αλλά και εκτάκτως κατά την κρίση του ή όταν τούτο κρίνεται χρήσιμο μετά από σχετική πρόσκληση του φορέα ή του ανηλίκου. Ο φορέας εφαρμογής του μέτρου, μέσω του υπεύθυνου προσώπου – επόπτη, ενημερώνει εγγράφως μία φορά τον μήνα τον επιμελητή ανηλίκων σχετικά με την τήρηση των όρων του αναμορφωτικού μέτρου, αποστέλλοντας σχετικό παρουσιολόγιο . Στην επίβλεψη του αναμορφωτικού μέτρου, ο επιμελητής ανηλίκων δύναται να συνεπικουρείται από εθελοντές, οι οποίοι έχουν προηγουμένως εκπαιδευτεί και ενημερωθεί για τα ειδικότερα θέματα της παροχής κοινωφελούς εργασίας από ανηλίκους και νέους.
Άρθρο 9
Διευκολύνσεις για την παροχή της κοινωφελούς εργασίας
Κατά την παροχή της κοινωφελούς εργασίας λαμβάνονται όλα τα πρόσφορα μέτρα για τη διευκόλυνση των μετακινήσεων του ανηλίκου από και προς το χώρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας. Για το σκοπό αυτό η αρμόδια ΥΕΑ και ΚΑ μεριμνά, σε συνεργασία με το Τμήμα Πρόληψης Παραβατικότητας και Μετασωφρονιστικής Μέριμνας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για την παροχή σχετικών διευκολύνσεων από τους κατά τόπους Οργανισμούς Αστικών Συγκοινωνιών και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, όπου αυτό είναι εφικτό.
Άρθρο 10
Συνέπειες μη τήρησης των υποχρεώσεων του ανηλίκου
Σε περίπτωση που ο ανήλικος δεν τηρεί ή τηρεί ελλιπώς ή πλημμελώς τις υποχρεώσεις του, όπως απορρέουν από το πρωτόκολλο συνεργασίας, έχει εφαρμογή το άρθρο 124 του Ποινικού Κώδικα για την μεταβολή ή άρση του επιβληθέντος αναμορφωτικού μέτρου και για την αντικατάσταση του μέτρου της κοινωφελούς εργασίας αν αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Άρθρο 11
Μητρώο κοινωφελούς εργασίας
Σε κάθε ΥΕΑ και ΚΑ τηρείται ειδικό μητρώο των ανηλίκων ή νέων στους οποίους επιβλήθηκε και εκτελείται το μέτρο της παροχής κοινωφελούς εργασίας, στο οποίο σημειώνονται τα στοιχεία του φορέα παροχής κοινωφελούς εργασίας και το όνομα του υπεύθυνου προσώπου – επόπτη, το όνομα του αρμόδιου για την επίβλεψη επιμελητή ανηλίκων, ο αριθμός της δικαστικής απόφασης ή ανακριτικής/εισαγγελικής διάταξης που το επιβάλει, το σύνολο των ωρών που επιβλήθηκαν, το περιεχόμενο της εργασίας ή της δραστηριότητας, η ημερομηνία έναρξης και λήξης της κοινωφελούς εργασίας, η επιτυχής ολοκλήρωση ή η διακοπή/αντικατάσταση του αναμορφωτικού μέτρου καθώς και η αιτία για την τελευταία και τέλος ο τρόπος κάλυψης της ασφαλιστικής εισφοράς κατά το επόμενο άρθρο.
Άρθρο 12
Ασφαλιστική κάλυψη κατά του κινδύνου ατυχήματος
Οι ανήλικοι και νέοι στους οποίους έχει επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της παροχής της κοινωφελούς εργασίας και παρέχουν αυτή σε συγκεκριμένους φορείς υπάγονται για την εργασία αυτή στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α. ως μισθωτοί κατά του κινδύνου του ατυχήματος. Η εισφορά για την ασφάλιση τους ορίζεται σε 1% επί του βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών, όπως ισχύει κάθε φορά και βαρύνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Άρθρο 13
Αποστολή στοιχείων – Αξιολόγηση φορέων
Στο τέλος κάθε έτους οι ΥΕΑ και ΚΑ αποστέλλουν συγκεντρωτικό πίνακα με τα στοιχεία που αναφέρονται στο άρθρο 11 της παρούσας στην αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθώς και αξιολόγηση των φορέων όπου οι ανήλικοι ή νέοι παρείχαν κοινωφελή εργασία και τυχόν προτάσεις τους.
Άρθρο 14
Πίνακας φορέων υποδοχής ανηλίκων για παροχή κοινωφελούς εργασίας
Ο πίνακας φορέων, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας, και δύναται να τροποποιείται αφού ληφθούν υπόψη τα νέα αιτήματα φορέων και οι προτάσεις των ΥΕΑ και ΚΑ.
Περιλαμβάνει τους φορείς του δημόσιου τομέα, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και φορείς κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν ανήλικους και νέους, προκειμένου να παράσχουν κοινωφελή εργασία, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 122 παρ. 1 περ. ζ και 130 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα και του άρθρου 45Α παρ. 1 και 2 και 282 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. (Αριθμ. 73461 – ΦΕΚ Τεύχος Β 3647/16.10.2017)
Αριθμ. 27143 – ΦΕΚ B 2904 – 13.09.2016
Κατάρτιση νέου πίνακα φορέων που συμμετέχουν στην εφαρμογή του θεσμού της παροχής κοινωφελούς εργασίας
Κατάρτιση νέου πίνακα με τις υπηρεσίες του Κράτους, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα ΝΠΔΔ και τα μη κερδοσκοπικά κοινωφελή ΝΠΙΔ που έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν άτομα για να παράσχουν κοινωφελή εργασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 82 του Ποινικού Κώδικα, όπως ισχύει και του άρθρου 64 του Ν. 2776/1999 «Σωφρονιστικός Κώδικας»
– – –
Αριθμός 1426/2016
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
A Ποινικό Τμήμα Διακοπών
Επί συνολικής ποινής φυλακίσεως, που υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη, η οποία έχει μετατραπεί σε χρηματική ποινή, εφ’ όσον ζητείται η περαιτέρω μετατροπή της σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, το αρμόδιο δικαστήριο, σε περίπτωση παραδοχής της σχετικής αιτήσεως του καταδίκου, οφείλει αφενός μεν να προβεί στον κατά τις ως άνω σχετικές διατάξεις καθορισμό του αριθμού των ωρών εργασίας που πρέπει να παρασχεθούν και αντιστοιχούν, όχι μόνον για το μέρος του χρονικού διαστήματος των πέντε (5) ετών αυτής (ποινής), αλλά και για το πέραν των πέντε (5) ετών μέρος του υπολοίπου (χρονικού διαστήματος) μέρους της. Και τούτο γιατί σε διαφορετική περίπτωση το πέραν των πέντε ετών μέρος της επιβληθείσης και μετατραπείσης σε χρηματική συνολικής ποινής φυλακίσεως, θα παρέμενε ανεπιτρέπτως ανεκτέλεστο (δίκην αμνηστεύσεως, απονομής χάριτος κλπ). Αφετέρου δε οφείλει να μη προσδιορίσει τον τόπο παροχής της τοιαύτης εργασίας (κοινωφελούς), καθ’ όσον τούτο έχει από το νόμο ανατεθεί στον Εισαγγελέα.
Το πλήρες κείμενο της 1426/2016 απόφασης του Αρείου Πάγου στο dikastis.blogspot.gr
