Οι αλλαγές κριτηρίων χορήγησης επιδομάτων ΟΠΕΚΑ και η προπληρωμένη κάρτα

Συνέντευξη της Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφίας Ζαχαράκη, στον Δημήτρη Κατσαγάνη και το Newsit.gr

Στις αρχές του Φθινοπώρου εξαγγείλατε εισαγωγή εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων σε όσα επιδόματα δεν έχουν. Έχετε καταλήξει ποια ακριβώς θα είναι αυτά; Με τα τεκμήρια τι θα γίνει;

Είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε τι επιδιώκουμε και τι τελικά κάνουμε στο κομμάτι των προνοιακών επιδομάτων που χορηγεί το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας μέσω του ΟΠΕΚΑ, ώστε οι πολίτες να έχουν ξεκάθαρη εικόνα.
Μελετήσαμε το υπάρχον σύστημα από κοινού με σημαντικούς εμπειρογνώμονες, επί πολλούς μήνες.

Βρεθήκαμε μπροστά σε σημαντικές στρεβλώσεις, αδυναμίες και κενά και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το σύστημα έπρεπε να μεταρρυθμιστεί…χθες, προκειμένου να μην «παράγει» περισσότερες αδικίες και ανισότητες απ’ αυτές που καλείται να «θεραπεύσει».

Έπρεπε να αποκτήσει μια ενιαία αρχιτεκτονική. Το Ελληνικό κράτος δαπανά τεράστια ποσά για τη στήριξη των πολιτών, αλλά δεν γνωρίζει εάν στηρίζει όσους πραγματικά οφείλει ή όσους εκμεταλλεύονται -εντελώς νόμιμα δυστυχώς- τα κενά του συστήματος.

Η ένταξη περισσότερων περιουσιακών κριτηρίων είναι η μία όψη της μεταρρύθμισης.

Η δεύτερη και κατά την άποψή μου η πλέον σημαντική, είναι ότι ένα σημαντικό μέρος του εισοδήματος από μισθωτή εργασία δεν θα υπολογίζεται ως προς το εισοδηματικό όριο.

Υπάρχει, ήδη, ως πρόβλεψη στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και αυξάνεται από το 20% στο 30% ενώ στα άλλα δύο επιδόματα, του παιδιού και της στέγης θα οριστεί στο 20%. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ότι ο μισθωτός δικαιούχος, ο οποίος δεν έχει τη δυνατότητα απόκρυψης εισοδήματος, θα δικαιούται το επίδομα ακόμη κι αν έλαβε μια αύξηση ή βρήκε μια άλλη δουλειά με καλύτερες απολαβές.

Ταυτοχρόνως, ενθαρρύνεται και ο άνεργος να αναζητήσει μόνιμη εργασία διατηρώντας το δικαίωμα στο επίδομα.

Εισάγοντας περιουσιακά κριτήρια και στο επίδομα παιδιού και στέγης όπως υπάρχουν ήδη στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, εισάγουμε περισσότερη δικαιοσύνη. Γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί στο 100%, όμως θέλουμε να συνάψουμε ως Πολιτεία μια νέα «συμφωνία ειλικρίνειας» με τους πολίτες.

Τους φορολογούμενους Έλληνες οι οποίοι στηρίζουν το κοινωνικό κράτος και δικαιούνται να ξέρουν ότι τα χρήματα τους, πιάνουν τόπο.

Ενισχύοντας τους πραγματικά ευάλωτους και όχι τους επαγγελματίες των επιδομάτων. Δηλαδή όσους, ενώ έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν, αποφεύγουν την εργασία και όσους δεν εκλήθησαν ποτέ να δηλώσουν στοιχεία που αποδεικνύουν την πραγματική οικονομική τους επιφάνεια.
Επειδή ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η παρέμβαση μας, δεν μπορώ να σας αναφέρω συγκεκριμένους αριθμούς. Όμως, έχουμε ήδη ανακοινώσει ότι στα τρία βασικά επιδόματα: το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το επίδομα παιδιού και το επίδομα στέγασης, θα υπάρξουν σημαντικές αυξήσεις από τις αρχές του έτους.

Ο Υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, έχει εξαγγείλει πως “θα έρθουμε να κάνουμε ένα κεντρικό μητρώο επιδομάτων όπως είναι στη Μεγάλη Βρετανία, προκειμένου να υπάρχει μια εποπτεία συνολική και για τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και για τα επιδόματα του Υπουργείου Εργασίας και για επιδόματα όπως το επίδομα θέρμανσης”, ενώ έχει κάνει αναφορά περί «συσχετισμού μεταξύ τους». Έρευνα του newsit.gr έδειξε πως το βρετανικό σύστημα, εκτός από ένα κεντρικό μητρώο, προβλέπει και ανώτατο πλαφόν στο ποσό που μπορεί να λάβει ένα νοικοκυριό από κρατικά επιδόματα, ενώ υπάρχει διαφοροποίηση ανά περιοχή. Δεδομένου ότι το Υπουργείο στο οποίο ηγείστε, καταβάλει τη μεγάλη πλειοψηφία των επιδομάτων, πως αντιλαμβάνεστε μία τέτοια μεταρρύθμιση στο χώρο των επιδομάτων στην Ελλάδα;

Δεν είναι αποδεκτό πλέον να μην γνωρίζουμε, πόσα σταθερά αλλά και πόσα έκτακτα επιδόματα λαμβάνει ένας άνθρωπος ή ένα νοικοκυριό. Ποιο είναι το συνολικό εισόδημα που προκύπτει από την άθροιση των επιδομάτων που λαμβάνει. Είναι απολύτως αναγκαίο αυτό, προκειμένου να γνωρίζουμε και τις υπόλοιπες παροχές και πρόνοιες που λαμβάνει το ίδιο άτομο ή το ίδιο νοικοκυριό.

Ενδεικτικά σας λέω ότι τα ποσά που λαμβάνει μια οικογένεια μέσα από τα vouchers για τους βρεφονηπιακής για τα ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ ΑμεΑ δεν φαίνονται πουθενά.

Αποτελούν όμως μια μεγάλη στήριξη, στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Εκτός από το εισοδηματικό προφίλ είναι αναγκαίο να ξέρουμε και το επιδοματικό προφίλ του κάθε ατόμου.

Ακούγεται μάλλον λογικό και δίκαιο να υπάρχει ένα «ταβάνι» ενώ και η τοπικότητα είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος. Το επίδομα θέρμανσης που είναι και επίκαιρο, έχει θεσπιστεί με διαφορετικές ζώνες και διαφορετικά ποσά και ίσως το μοντέλο αυτό να μπορούσε να επεκταθεί και σε ορισμένα άλλα επιδόματα.

Πρόσφατα εξαγγείλατε ένα νέο πρόγραμμα επιδότησης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα αποκλειστικά για τους δικαιούχους (ανέργους) του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με κονδύλια του Υπουργείου σας από το Ταμείου Ανάκαμψης, σε συνεργασία με τη ΔΥΠΑ. Πρόκειται για ένα εντελώς πρωτότυπο πρόγραμμα που απαιτεί τη συνέργεια των δύο βασικών φορέων στήριξης οικονομικά ασθενών ομάδων του ΟΠΕΚΑ και της ΔΥΠΑ. Γιατί αποφασίσατε, στοχευμένα, να απευθυνθείτε στους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, δηλαδή ενός επιδόματος του ΟΠΕΚΑ; Πότε θα «ανοίξει» το πρόγραμμα για αιτήσεις; Θα υπάρξει συνέχεια σε τέτοια προγράμματα συνεργασίας ΟΠΕΚΑ – ΔΥΠΑ;

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στο οποίο αναφέρεστε, αφορά μια ολοκληρωμένη ενεργητική παρέμβαση κοινωνικής και επαγγελματικής επανένταξης 10.000 ανέργων οι οποίοι σήμερα λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα.

Η φιλοσοφία του προγράμματος αποτυπώνει όλα όσα συζητήσαμε λίγο νωρίτερα. Τα κοινωνικά επιδόματα δεν πρέπει να «δελεάζουν» τους ανθρώπους να μένουν στο κοινωνικό και επαγγελματικό περιθώριο.

Τα προνοιακά επιδόματα αποτελούν «δίχτυ ασφάλειας» στις περιπτώσεις αποδεδειγμένης αδυναμίας και ευαλωτότητας. Ελπίζω ότι πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να ανοίξουμε τη διαδικασία υποβολής των αιτήσεων. Θα ήθελα όμως να αναφέρουμε μερικά χρήσιμα πράγματα για το συγκεκριμένο πρόγραμμα τόσο αναφορικά με τους 10.000 δικαιούχους όσο και για τις επιχειρήσεις που θα ενταχθούν για αναζήτηση πολύτιμου προσωπικού.

Η σημαντικότερη φάση του προγράμματος είναι η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και η επανακατάρτιση για θέσεις υψηλής ζήτησης, υπαλλήλους γραφείου πωλήσεις κλπ.

Όλες οι έρευνες δείχνουν τεράστια έλλειψη προσωπικού σε αυτούς τους κλάδους. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι όποιος καταρτιστεί θα μπορέσει να διεκδικήσει με αξιώσεις μια μόνιμη δουλειά και μετά το πέρας του συγκεκριμένου προγράμματος, το οποίο προβλέπει διπλή επιδότηση για τον ωφελούμενο.

Στη φάση της εκπαίδευσης, η οποία θα έχει διάρκεια 80 ωρών και το συνολικό ύψος της επιδότησης ανέρχεται στα 400 ευρώ, για 12 μήνες θα λαμβάνει μηνιαίο μισθό ύψους 1.118 ευρώ.

Σε ότι αφορά στους εν δυνάμει εργοδότες είναι όλες οι ιδιωτικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη χώρα και η επιχορήγηση αφορά και στο μισθολογικό και στο μη μισθολογικό κόστος για 12 μήνες πλήρους απασχόλησης, μαζί με τα επιδόματα εορτών, Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας.

Είναι δε εξαιρετική η διαδικασία που ακολουθείται για το «ταίριασμα» των επιχειρήσεων και των καταρτιζομένων με τους εργασιακούς συμβούλους της ΔΥΠΑ. Είμαστε εξαιρετικά αισιόδοξοι ότι το πρόγραμμα θα δουλέψει καλά εφόσον όλοι καταβάλλουμε τις μέγιστες προσπάθειες.

Η κυβέρνηση έχει ψηφίσει την καταβολή μιας σειράς επιδομάτων μέσω προπληρωμένης κάρτας έως το 50% του ύψους τους. Ποια επιδόματα του ΟΠΕΚΑ αυτό αφορά, πότε θα συμβεί αυτό και τι προσδοκά η κυβέρνηση με αυτή τη μεταρρύθμιση;

Η προπληρωμένη κάρτα και η κατά το ήμισυ καταβολή των επιδομάτων μέσω αυτής, είναι άξονας της συνολικής μεταρρύθμισης στο κομμάτι των επιδομάτων. Αποσκοπεί στη διαφάνεια αλλά και στην καταπολέμηση της μαύρης οικονομίας. Έτσι το κράτος συμβάλλει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής.

Σημειώστε ότι στα διάφορα επιδόματα καταλήγει ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ, γύρω στο 3%. Μόνο ο ΟΠΕΚΑ για τα τέσσερα επιδόματα που θα μπαίνουν στην προπληρωμένη κάρτα – παιδιού, γέννησης, αναδοχής, Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα – θα καταβάλει, περίπου, 1,5 δις ευρώ.

Συνυπολογίστε και ένα αντίστοιχο ποσό για τα υπόλοιπα επιδόματα της ΔΥΠΑ, άρα μιλάμε για, σχεδόν, 3 δις ευρώ. Ο δικαιούχος πχ του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος θα μπορεί να σηκώσει από την τράπεζα το μισό του ποσού.

Για το υπόλοιπο ποσό θα είναι υποχρεωμένος να κάνει χρήση της προπληρωμένης κάρτας. Εκτιμώ ότι θα είμαστε, πλήρως έτοιμοι, για την εφαρμογή της κάρτας στο πρώτο εξάμηνο του 2025.

Ανεξάρτητα, από την μία ή την άλλη -σημαντική- αλλαγή στα επιδόματα (πχ κεντρικό μητρώο, εισαγωγή εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων όπου δεν υπάρχουν, κλπ.), επιδόματα, προφανώς θα συνεχίσουν να δίνονται, καθώς έχει δημιουργηθεί σε γενικές γραμμές ένα μόνιμο Σύστημα κοινωνικής στήριξης με βασικό πυλώνα τον ΟΠΕΚΑ αυτή τη στιγμή, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τα Μνημόνια, το οποίο ακουμπά εκατομμύρια ευάλωτους πολίτες και από αυτήν την άποψη είναι απόλυτα διακριτό από αυτούς. Ωστόσο, παρά τις κινήσεις που έχει κάνει τα τελευταία 1 – 2 χρόνια, η κυβέρνηση (πχ πρόγραμμα Σπίτι Μου), δεν φαίνεται να είναι υπαρκτό ένα αντίστοιχο μόνιμο Σύστημα, ένα μόνιμο μηχανισμό στήριξης της στέγης (πέραν του επιδόματος στέγασης) των πιο οικονομικά ευάλωτων, αν και η κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει εμφατικά το πρόβλημα, συνδέοντας το με το Δημογραφικό. Πέρα από τις ήδη υφιστάμενες εξαγγελίες (πχ Σπίτι Μου), μπορούν οι πολίτες να προσδοκούν σε κάτι τέτοιο: Δηλαδή μόνιμο μηχανισμό στήριξης της στέγης;

Η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, αντιμετωπίζει τη στεγαστική πολιτική ούτως ή άλλως διακριτά, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών της, τα οποία βεβαίως είναι κοινά πλέον σε όλη την Ευρώπη. Εάν εννοείτε ως μόνιμο μηχανισμό στήριξης κάτι σαν τον παλιό ΟΕΚ όπως κι εσείς γνωρίζετε, πρέπει να εκσυγχρονιστεί.

Θα σας αποδείξω ότι υπάρχει ένα ευρύ πλαίσιο στεγαστικών προγραμμάτων, με μόνιμα χαρακτηριστικά ως προς τη στήριξη των οικονομικά ευάλωτων.

Δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου εισοδήματος, άνεργοι, άποροι ηλικιωμένοι, μονογονεϊκές, πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, άτομα με αναπηρία, άστεγοι, γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, συμπολίτες μας που βρίσκονται σε προγράμματα απεξάρτησης, νοικοκυριά και άτομα που κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους, όσοι φιλοξενούνται προσωρινά σε φίλους και συγγενείς αλλά και όσοι διαμένουν σε σπίτια που τους έχει διαθέσει το κράτος, βρίσκονται σε απόλυτη προτεραιότητα.Ορισμένα από τα στεγαστικά προγράμματα με δικαιούχους όσους προανέφερα διασφαλίζουν όχι μόνο ασφαλή στέγη αλλά και επιδοτούμενη εργασία, ψυχοκοινωνική στήριξη. Θα αναφέρω το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία», το οποίο βελτιώσαμε επιτυγχάνοντας σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού. Από τα 10 στα 15 εκατ. ευρώ και ανταποκρινόμενη στην πληθώρα αιτήσεων αποφάσισα να ανεβάσουμε το ποσό στα 20 εκατ. ευρώ. Αφορά τουλάχιστον 700 ευάλωτα νοικοκυριά σε 60 δήμους.

Εμείς ως υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας πληρώνουμε για τρία χρόνια το ενοίκιο, λογαριασμούς ΔΕΚΟ, δαπάνες οικοσκευής ενώ προσθέσαμε και δαπάνες για επισκευές και ενεργειακά πιστοποιητικά. Αν μετά τα τρία χρόνια ο ωφελούμενος κρατήσει το σπίτι, θα μπορεί να λαμβάνει πλέον το επίδομα ενοικίου για 1 + 1 χρόνο.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιδοτεί παράλληλα, για ένα χρόνο, την εργασία σε επιχειρήσεις ή εργοδότες με καταβολή του κατώτατου μισθού και τις ασφαλιστικές εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη.

Είναι ξεκάθαρο νομίζω ότι δεν μας ενδιαφέρει απλώς να βρούμε ένα σπίτι σε έναν ευάλωτο άνθρωπο ή μια οικογένεια θεωρώντας ότι κάνουμε στεγαστική πολιτική. Θέλουμε να έχει την ευκαιρία να «σταθεί γενικώς στα πόδια του», να φτιάξει μια καλή ζωή.

Το πρόγραμμα «Κάλυψη» αφορά νέους ηλικίας 25 έως 39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με προτεραιότητα σε μονογονεϊκές, τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες.

Από τον Ιούνιο έως και το Σεπτέμβριο έχουν εγκατασταθεί σε σπίτια 190 οικογένειες με 176 μικρά παιδιά.

Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 21,5 εκατ. ευρώ. Με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε συνεργασία με τους Δήμους Αθηναίων και Θεσσαλονίκης ανακαινίζουμε 100 διαμερίσματα -70 στην Αθήνα και 30 στη Θεσσαλονίκη- για τη στέγαση 250 νοικοκυριών από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που απειλούνται από ή βιώνουν έλλειψη στέγης. Κάθε χρόνο ο ΟΠΕΚΑ καταβάλει 400 εκατ. ευρώ για τη στήριξη χιλιάδων οικογενειών και νοικοκυριών μέσω του επιδόματος στέγασης. Θα ακολουθήσει το πρόγραμμα της «Κοινωνικής Αντιπαροχής», ένα σύγχρονο εργαλείο για τη δημιουργία ενός βιώσιμου, αποθέματος κοινωνικής στέγης.

Θα αξιοποιηθούν, επιτέλους, ανεκμετάλλευτα ακίνητα του δημοσίου για τη δημιουργία σύγχρονων διαμερισμάτων τα οποία θα διατεθούν σε ειδικές κατηγορίες με κοινωνικά κριτήρια.

Το πρόγραμμα Σπίτι μου, αν και όπως λέτε, δεν εντάσσεται σε έναν μόνιμο μηχανισμό, ωστόσο παρέχει απολύτως μόνιμη λύση στο στεγαστικό πρόβλημα σχεδόν 30.000 νέων, νέων ζευγαριών και οικογενειών με ποσό ύψους 3 δισ. ευρώ στις δύο φάσεις του.

Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια η χώρα απέκτησε στοχευμένη στεγαστική πολιτική την οποία χρηματοδοτούμε με 5 δις ευρώ έως το 2027 ενώ το επόμενο διάστημα θα επικαιροποιήσουμε τη στρατηγική μας, προσθέτοντας ή και βελτιώνοντας τα εργαλεία μας

 

 

Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)