Νομός Φθιώτιδας. Χιονοσκέπαστο Γαρδίκι Ομιλαίων

Το Γαρδίκι Ομιλαίων το επισκέφτηκα λίγα χρόνια πριν και το αγάπησα για τους τόπους και τους ανθρώπους· Τόπους άγριους και ανθρώπους άμεσους. Αμέτρητες βουνοκορφές από το Βελούχι φεύγουν χιλιόμετρα και χάνονται στο χειμωνιάτικο μπλε, εκεί, στο ορεινό στεφάνι που πλέκει τη Σαράνταινα με την Γκιώνα και τα Βαρδούσια. Το χωριό βρίσκεται στα δυτικά της Φθιώτιδας, κοντά στην Ευρυτανία, και η συγκεκριμένη τοποθεσία του στα 1.000 υψόμετρο καθορίζει το όνομά του

Γαρδίκι στα σλαβικά σημαίνει σημείο του δρόμου όπου μπορεί να ιδρυθεί τελωνείο για την είσπραξη φόρων. Χτισμένο σε ευρύχωρο στένεμα σε ορεινό πέρασμα από το Βορρά προς το Νότο, ενώνοντας παράλληλα τα δυτικά χωριά της Αιτωλίας και των Κραβάρων με αυτά της Φθιώτιδας. Μάλιστα, οι Τούρκοι το αποκαλούσαν Χαΐν Γαρδίκι -χαΐν σημαίνει άπιστο στα αραβικά-, καθώς, όταν τα αποσπάσματα του τουρκικού στρατού έρχονταν να εισπράξουν τους φόρους, συνήθως ακολουθούσαν συμπλοκές με τους αρματολούς και τους κλέφτες, που κατέφευγαν στα γύρω βουνά.

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, το Γαρδίκι θύμιζε κάτι από τους «παλιούς» χειμώνες, όταν το χιόνι ξεπερνούσε πολλές φορές τα δύο μέτρα. Κι εμείς, σαν παρέα, αντιμετωπίσαμε κάτι από τις «παλιές» δυσκολίες, καθώς ελλείψει νερού (είχαν παγώσει, βλέπετε, οι σωλήνες του σπιτιού όπου φιλοξενούμασταν), πηγαίναμε ώς τη βρύση να γεμίσουμε τα μπιτόνια μας. Οπου χρειαζόταν ξεφτιαρίζαμε το χιόνι, δεν σταματούσαμε να τροφοδοτούμε το τζάκι και, βεβαίως, δεν ξεχνούσαμε να ταΐσουμε τα σκυλάκια της γειτονιάς. Για τρεις ημέρες αποφάσισαν να συγκατοικήσουν μαζί μας, κάνοντας τη διαμονή μας πιο ευχάριστη. Μαζί τους παίζαμε στα χιόνια βουτώντας στα λευκά στρώματα και στο τέλος βγαίναμε μόνο εμείς παγωμένοι! Μας ακολουθούσαν και στις βόλτες μας στο χωριό, όπου όλα ήταν μαγευτικά όμορφα και ήσυχα. Οταν όμως φτάναμε στον καφενέ του μπαρμπα-Γιάννη, έμπαιναν μόνο τα δίποδα.

Το μαγαζάκι αυτό είναι από τα ελάχιστα που υπάρχουν ακόμη από την εποχή που κατοικούσαν στο χωριό πάνω από χίλια άτομα, ενώ σήμερα μετά βίας σαράντα. Η απογραφή του 1951 απαριθμούσε 1.183 κατοίκους, όταν το Γαρδίκι Ομιλαίων ήταν κεφαλοχώρι, με κάθε λογής μαγαζάκια συγκεντρωμένα στις τρεις πλατείες, και το μοναδικό λεωφορείο της περιοχής διανυκτέρευε εδώ για να ξεκινήσει κάθε χάραμα το δρομολόγιο προς τα γύρω χωριά, πριν καταλήξει στη Λαμία. Το καφενείο του ενενηντάχρονου μπαρμπα-Γιάννη Ραχούτη και της γυναίκας του, Γιαννούλας, λειτουργεί από το 1954. «Τότε το ‘χα χασαποταβέρνα και ξεκίναγα με τ’ άλογο, τον Ντορή, να φέρω γύρα τα χωριά και να φορτώσω ζωντανά για το μαγαζί. Μεγάλη φτώχεια· ο κόσμος έτρωγε μισή οκά κρέας κάθε δεκαπέντε μέρες. Υπήρχαν όμως πολλά στόματα στο χωριό, ήταν βέβαια και τα γλέντια…» εξιστορεί καθώς μας φτιάχνει καφέ. Σήμερα επιτελεί ουσιαστικά κοινωνικό έργο, αφού είναι το μοναδικό μαγαζάκι που είναι ανοιχτό κάθε πρωί και το πέρασμά σας από εδώ πρέπει να θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ!

Ενα ξεχωριστό ιστορικό γεγονός διαδραματίστηκε στην πλατεία του Σταυρού, που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Στις 22 (κατ’ άλλους στις 24) Νοεμβρίου 1942 παρήλασε τακτικός στρατός από 200 φαντάρους και οι Γαρδικιώτες τούς υποδέχονταν με ενθουσιασμό. Δεν ήταν μικρό πράγμα να έρθει έως εδώ μια επίλεκτη ομάδα της Εθνικής Αντίστασης που μαχόταν σύσσωμη εναντίον των Γερμανών. Πολλώ δε μάλλον, αφού είχαν έρθει και οι ηγέτες των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, ο Ναπολέων Ζέρβας του ΕΔΕΣ και ο Αρης Βελουχιώτης του ΕΛΑΣ. Αλλωστε, ο Αρης Βελουχιώτης καταγόταν από το διπλανό χωριό, τα Πουγκάκια, σε απόσταση μόλις εφτά χιλιομέτρων.

Κανένας δεν ήξερε το λόγο που συγκεντρώθηκαν εδώ, αλλά και μόνον η παρουσία τους έφτανε για να στηθεί το γλέντι. Στην πλατεία του Σταυρού έχει απαθανατιστεί η μοναδική φωτογραφία-ντοκουμέντο, που δείχνει τον Ζέρβα να σέρνει το χορό μ’ ένα ποτήρι τσίπουρο στο χέρι, ενώ τον ακολουθούν ο Βελουχιώτης, το πρωτοπαλίκαρό του ο Περικλής, με το ψευδώνυμο «Χουλιάρας», και, τελευταίος, ο ελληνομαθής ταγματάρχης Γκουντχάουζ, ένας εκ των επικεφαλής της αγγλικής αποστολής. Τρεις ημέρες αργότερα (το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου), ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου.

Οδηγούμε στην εθνική οδό με κατεύθυνση τη Λαμία, εισερχόμαστε στην πόλη και ακολουθούμε τις πινακίδες προς Καρπενήσι. Στην πρώτη πινακίδα που θα συναντήσουμε προς Σπερχιάδα, κάνουμε αριστερά περνώντας από τη γέφυρα κι αφού οδηγηθούμε στην κωμόπολη, μας απομένουν άλλα 25 χλμ. για να φθάσουμε στο Γαρδίκι Ομιλαίων, ακολουθώντας απλώς τις πινακίδες. Από Αθήνα για Λαμία η απόσταση είναι 210 χλμ. κι από εκεί για Σπερχειάδα άλλα 35 χλμ. Τα τελευταία 25 χλμ. μέχρι το Γαρδίκι θα τα κάνουμε λίγο πιο αργά, οπότε η συνολική διάρκεια του ταξιδιού, συμπεριλαμβανομένης και μιας στάσης για βενζίνη κ.λπ., πρέπει να υπολογιστεί στις τρεις με τρεισήμισι ώρες.

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες παραθέριζαν στο Γαρδίκι από τα γύρω χωριά, καθώς είχε αποκτήσει φήμη για το πολύ καλό κλίμα του. Αυτός είναι και ο λόγος που διαθέτει ξενοδοχείο ήδη από τη δεκαετία του ’50. Από το μπαλκόνι του «Ντούβλη», θα ξεχαστείτε να μετράτε βουνοκορφές και ιστορίες… καθώς πριν προσφέρει κατάλυμα στους ταξιδιώτες λειτούργησε ως παντοπωλείο, ζαχαροπλαστείο, καφενείο, οινομαγειρείο και κινηματογράφος! Το μοναδικό ξενοδοχείο του χωριού, που σήμερα το «τρέχει» η κυρία Σοφία Σκαρμούτσου, είναι μία ταινία από μόνο του. Τα δωμάτιά του είναι καθαρά και, πριν ξεκινήσετε, επιβεβαιώστε την κράτηση ώστε να σας ανάψουν τη σόμπα του δωματίου σας, για μια ζεστή υποδοχή (Τ/22360-61.209). Το δίκλινο από 25 ευρώ

Επίσης, αξίζει να πούμε ότι στο χωριό έχει ξεκινήσει η ανέγερση δύο ξενώνων, για να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες διαμονής από ορειβάτες και εν γένει φυσιολάτρες.

• Νίκος Βασιλείου (Τ/6977-655.995). Η πρώτη προσέγγιση στην πλατεία του Αγίου Αθανασίου, μόλις εισέρχεστε στο Γαρδίκι. Ο πάλαι ποτέ «Νώντας» ήταν ταβερνείο- κρεοπωλείο στη δεκαετία του ’60, που είχε το ένα από τα δύο τζουκμπόξ του χωριού. Τα Σαββατοκύριακα, σήμερα, Γαρδικιώτες κι επισκέπτες απολαμβάνουν στην ταβέρνα νοστιμότατη σούπα γίδα βραστή και ντόπια κρέατα, που κόβονται παρουσία του πελάτη ακούγοντας κλαρίνα, όπως… παλιά.

• Θανάσης Θέος (Τ/22360-61.239). Ο δρόμος θα σας οδηγήσει κάποια στιγμή στον Θέο. Δίπλα σας θα παίζουν «Θανάση» και ξερή, άλλοι θα πασχίζουν με τα παϊδάκια, κι όλο το χωριό περνάει από εδώ. Διάθεση να ‘χετε για επικοινωνία, μετά οίνου!

Στο λαογραφικό μουσείο, που στεγάζεται στο δημοτικό σχολείο, κτίσμα του 1954, υπάρχει μεταξύ των εκθεμάτων και το μοναδικό ραδιόφωνο απ’ όπου μάθαιναν οι Γαρδικιώτες τις εξελίξεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εντύπωση προκαλεί η καλαίσθητη έκθεση των αντικειμένων, που αποτελείται από γεωργικά εργαλεία, οικιακές συσκευές, καλοδιατηρημένους αργαλειούς, φωτογραφικά ντοκουμέντα, ενώ ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην αναπαράσταση της σχολικής αίθουσας του ’50. Πληροφορίες: Τ/22360-61.020 (Ντίνα Τσάντζαλου)

Το Γαρδίκι Ομιλαίων απέκτησε φήμη τα τελευταία χρόνια στους ορειβάτες και τους εν γένει φυσιολάτρες, οι οποίοι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε αναρίθμητες προκλήσεις. Ιδού, λοιπόν, μερικές προτάσεις για πεζοπορία, αφού λιώσουν τα χιόνια.

Στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής (20 λεπτά). Σε 20 λεπτά από το χωριό, βρίσκεστε σε ελατοδάσος, όπου υπάρχει το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, που γιορτάζει στις 26 Ιουλίου. Εκείνη την ημέρα ο πολιτιστικός σύλλογος οργανώνει πανηγυράκι, όπου το χορευτικό, ντυμένο με παραδοσιακές στολές, συμπαρασύρει τους επισκέπτες υπό τους ήχους «ζωντανής» ρουμελιώτικης μουσικής.

Στο μονοπάτι της Σαράνταινας (3½ ώρες). Δυτικά του χωριού ξεκινάει μονοπάτι μέσα από το δάσος του Κεφαλάρη, με τα πανύψηλα έλατα και τις αιωνόβιες καστανιές. Μετά μια επίπονη αλλά απολαυστική διαδρομή τρεισήμισι ωρών, αφού συναντήσετε το περίφημο δάσος της Γραμμένης Οξυάς, θα φθάσετε στη Σαράνταινα, η κορυφή της οποίας φθάνει τα 1.927 μέτρα. Η θέα σταματάει εκεί όπου δύναται η όρασή σας.

Από τα Κριάλια στο Αεροδρόμιο (40 λεπτά). Από το Γαρδίκι φθάνουμε οδικώς ώς τα Κριάλια μέσα σε 10 λεπτά κι από εκεί αρχίζουμε την πεζοπορία με κατεύθυνση δυτική προς Βατόλακκα (10 στρέμματα άδενδρης περιοχής). Το παλιό μονοπάτι, που καθαρίστηκε πρόσφατα, θα μας οδηγήσει στη Διάσελα και από εκεί στο Αεροδρόμιο. Στη διαδρομή περνάμε μέσα από πλατάνια και δεκάδες ρυάκια, εκτεταμένο ελατοδάσος, κέδρους, για να καταλήξουμε στο Αεροδρόμιο. Πρόκειται για ένα ξέφωτο που περιτριγυρίζεται από έλατα κι ονομάστηκε έτσι, όταν κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης, η αγγλική αεροπορία τροφοδοτούσε τους αντάρτες με πολεμοφόδια και ήδη ρουχισμού. Επική και στην κρίση σας η, καταγεγραμμένη όμως, μαρτυρία ότι πετούσαν μόνον αριστερά παπούτσια.

Καταφύγιο Οξυάς – Παλούκοβα (2½ ώρες). Σε απόσταση 26 χιλιομέτρων από το Γαρδίκι (8,5 χλμ. άσφαλτος και 17,5 χωματόδρομος) βρίσκεται το χωριό της Γραμμένης Οξυάς. Από το καταφύγιο που βρίσκεται στο βουνό, αρχίζει μια υπέροχη διαδρομή προς το χωριό Παλούκοβα. Ξεκινάμε από το νοτιότερο δάσος οξιάς της Ευρώπης, που έχει τα καλύτερά του χρώματα προς τα τέλη Οκτωβρίου, για ν’ ακολουθήσουν βοσκοτόπια με αρκετές πετρόχτιστες βρύσες, καθώς αναβλύζουν από παντού πηγές. Ξαποσταίνουμε στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία και συνεχίζουμε σε λιβάδια σπαρμένα με μικροσκοπικά αγριολούλουδα, για να μας υποδεχτούν στο τέλος τα έλατα της Παλούκοβας. Στο ομώνυμο χωριό λειτουργεί ξενώνας όλον το χρόνο.