Μετατροπή ποινών φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας

Ο Θεσμός της παροχής κοινωφελούς εργασίας αποτελεί ένα σημαντικό εκσυγχρονιστικό παράγοντα του δικαιϊκού μας συστήματος. Ο Έλληνας νομοθέτης, παρακολουθώντας τις κοινωνικοπολιτισμικές και οικονομικές εξελίξεις, στράφηκε, ήδη από το 1991, προς την ενίσχυση των εναλλακτικών τρόπων έκτισης ποινών, καθιερώνοντας στη χώρα μας με το άρθρο 2 του ν. 1941/1991 τον θεσμό της μετατροπής της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας ως εναλλακτικό τρόπο έκτισης της στερητικής της ελευθερίας ποινής, η οποία τέθηκε τελικά σε ισχύ το 1997 με την υπ΄αρ. 108842/1997 ΚΥΑ.

Με την υπ΄ αριθμ. 56169/12-12-2022 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών, αφενός μεν, ρυθμίζεται το πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα για την παροχή κοινωφελούς εργασίας από ενήλικες, είτε ως κύρια είτε ως εναλλακτική ποινή, αφετέρου δε, εισάγονται καινοτόμες πρακτικές και χρήσιμα εργαλεία που αποβλέπουν στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή του θεσμού.

Με το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης – Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας», το οποίο ήδη έχει αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση, η πολιτεία στοχεύει στον περιορισμό της κυρίαρχης μικρομεσαίας εγκληματικότητας, με ταυτόχρονη καταπολέμηση της ατιμωρησίας, προκρίνοντας την έκτιση των ποινών, είτε μερικά είτε συνολικά.

Ειδικότερα προβλέπεται, για τις ποινές φυλάκισης που δεν υπερβαίνουν τα 2 έτη, η δυνατότητα μετατροπής τους σε παροχή κοινωφελούς εργασίας ύστερα από αίτηση του καταδικασθέντος, εκτός αν το Δικαστήριο κρίνει, με ειδική αιτιολογία, ότι αυτή δεν είναι αρκετή για να τον αποτρέψει από την τέλεση άλλων εγκλημάτων. Για κάθε ημέρα φυλάκισης αντιστοιχούν δύο ώρες χρηματικής ποινής, συνεπώς καταδικασθείς σε ποινή φυλάκισης δέκα (10) μηνών (300 ημερών), θα πρέπει να παράσχει κοινωφελή εργασία εξακοσίων (600) ωρών.

Ο συγκεκριμένος τρόπος έκτισης ποινών μέσω του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας, θεωρείται ιδανικός για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας μεσαίας κλίμακας, καθώς εξυπηρετεί κοινωνικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς σκοπούς και η εκτέλεση της ποινής της γίνεται προς όφελος της κοινότητας που υπέστη την εγκληματική προσβολή, καθότι επιδιώκεται να καταδειχθεί, στον μεν δράστη το κοινωνικά επιβλαβές της πράξης του, στη δε κοινωνία, ότι υπάρχει και άλλη λύση για την καταστολή της παραβατικότητας και την επίτευξη του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής, πιο αποτελεσματική, από τον εγκλεισμό του δράστη στη φυλακή.

Η έναρξη ισχύος της παροχής κοινωφελούς εργασίας θα είναι παράλληλη με την έναρξη της ισχύος του Νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, καθώς προβλέπεται πλέον η κατάργηση του άρθρου 98 του ν. 4623/2019 περί αναστολής της. Σημειωτέον, ότι με την υπ΄αριθμ. 56169/12-12-2022 Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών ορίζονται οι Φορείς – Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. – στους οποίους θα παρέχεται η κοινωφελής εργασία, η οργάνωση, η διαδικασία επιλογής, ανάθεσης και επίβλεψης της σχετικής εργασίας, ο ψηφιακός μηχανισμός υλοποίησής της καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.

Ειδικότερα, διευρύνεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Δικαιοσύνης μέσα από τη λειτουργία πρότυπης ψηφιακής πλατφόρμας στην οποία καταχωρούνται οι φορείς που θα απασχολούν καταδικασθέντες σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση. Η ψηφιακή πλατφόρμα με συνεχή και αδιάκοπη ενημέρωση, θα παρέχει στους εισαγγελείς εκτέλεσης ποινών και στους επιμελητές κοινωνικής αρωγής σαφή και πλήρη εικόνα για τα στοιχεία του κάθε Φορέα και των διαθέσιμων θέσεων εργασίας που παρέχονται με αναλυτική περιγραφή τους. Συγκεκριμένα, ορίζονται οι φορείς (ΝΠΔΔ, ΟΤΑ) στους οποίους θα παρέχεται η κοινωφελής εργασία. Καθημερινά εντάσσονται στην πλατφόρμα δεκάδες φορείς, που καλύπτουν όλο το δικαστικό χάρτη όλης της χώρας, παρέχοντας επαρκή αριθμό θέσεων σε 339 κατηγορίες απασχόλησης.

Η έγκριση των υπό ένταξη φορέων με την ταυτόχρονη πιστοποίηση της συνδρομής των προϋποθέσεων του νόμου προς τούτο, γίνεται από συσταθείσα κατά τις προβλέψεις της ΚΥΑ, επιτροπή στην οποία προεδρεύει ο εκάστοτε Εισαγγελέας εκτέλεσης ποινών Αθηνών και έχει ως αντικείμενο τη γενικότερη εποπτεία της εύρυθμης λειτουργίας του θεσμού και την τεχνική υποστήριξη και λειτουργική αναβάθμιση της πλατφόρμας.

Συγκεκριμένα και επί του πρακτέου, μόλις καταστεί εκτελεστή η δικαστική απόφαση που επιβάλλει κοινωφελή εργασία, κοινοποιείται από τον αρμόδιο εισαγγελέα στην Υπηρεσία Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής. Η τελευταία δημιουργεί ατομικό φάκελο του καταδικασθέντος, στον οποίο καταχωρούνται τα απαραίτητα έγγραφα καθώς επίσης τον καλεί, σε δια ζώσης επικοινωνία, προκειμένου μέσω προσωπικής συνέντευξης, να ληφθεί το κοινωνικό ιστορικό του και να αξιολογηθούν τα προσωπικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του, έτσι ώστε η πρόταση επιλογής του φορέα από τον αρμόδιο επιμελητή κοινωνικής αρωγής να είναι κατάλληλη και εξατομικευμένη.

Στη συνέχεια, συντάσσεται σχετική έκθεση (μέσω φόρμας της ψηφιακής εφαρμογής) που υποβάλλεται στον αρμόδιο εισαγγελέα εκτέλεσης ποινών. Ο τελευταίος αν συμφωνεί, παραγγέλλει προς την Υ.Ε.Κ.Α του τόπου παροχής της Κοινωφελούς Εργασίας, την εκτέλεση της απόφασης, επιλέγοντας τον Φορέα και ορίζοντας τον χρόνο έναρξης της παροχής, εντός χρονικού διαστήματος τριάντα (30) ημερών από την παραγγελία.

Μετά την επιλογή του Φορέα παροχής Κοινωφελούς Εργασίας συνάπτεται το Συμφωνητικό παροχής Κοινωφελούς Εργασίας μεταξύ του καταδικασθέντος και του Φορέα, το οποίο συνυπογράφει ως εκ τρίτου συμβαλλόμενη και η Υ.Ε.Κ.Α. (του τόπου παροχής Κοινωφελούς Εργασίας), ήτοι ο Επιμελητής Κοινωνικής Αρωγής που ορίζεται υπεύθυνος για την επίβλεψη της εκτέλεσης της σχετικής εργασίας.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της παροχής Κοινωφελούς Εργασίας διασφαλίζεται η συνεπής και αδιάλειπτη παροχή της, μέσα από την τήρηση παρουσιολογίου αλλά και με τακτικούς και έκτακτους ελέγχους που πραγματοποιούν οι εποπτεύοντες Επιμελητές Κοινωνικής Αρωγής. Μετά την ολοκλήρωση της κοινωφελούς Εργασίας η ΥΕΚΑ υποβάλει αναφορά ολοκλήρωσης στον Εισαγγελέα του τόπου εκτέλεσης.

Σε περίπτωση που η παροχή εργασίας αναιτιολόγητα διακοπεί ή παρέχεται πλημμελώς, ειδοποιείται ο εισαγγελέας εκτέλεσης ποινών, ο οποίος δύναται, ανάλογα και με τη βαρύτητα της παραβίασης, να ανακαλέσει το ευεργέτημα και να παραγγείλει την πραγματική έκτιση της ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα

Πηγή: Ενημερωτικό σημείωμα του Υπουργείου Δικαιοσύνης

Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον Οδηγό του Πολίτη (odigostoupoliti.eu). Επιτρέπεται η αναδημοσίευση (όχι αυτολεξεί) του περιεχομένου του παρόντος άρθρου, μόνο με αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link)(https://www.odigostoupoliti.eu), της πηγής προέλευσης