Λειτουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες
Ορίζονται οι προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για άτομα με Αναπηρία
ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Δ12/ΓΠ.οικ. 62866/1832 – ΦΕΚ Β 5582/12.12.2018
Προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες
Ορίζονται οι προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) ως εξής:
Άρθρο 1
Σκοπός – Ορισμοί
1. Σκοπός της παρούσας απόφασης είναι ο καθορισμός του οργανωτικού πλαισίου για την ίδρυση και λειτουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με αναπηρία που διαθέτουν υψηλό, μέσο ή χαμηλό βαθμό -αυτονομίας, ηλικίας άνω των 18 ετών.
Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης, οι ακόλουθοι όροι έχουν την έννοια που τους αποδίδονται αντίστοιχα ως εξής:
α. «Άτομα με αναπηρία»
Είναι τα άτομα με κάθε είδους κινητική, νοητική ή αισθητηριακή αναπηρία, εκ γενετής ή επίκτητη, ακολουθούμενη ή μη από δευτερογενείς παθήσεις και διαταραχές, τα οποία δεν μπορούν να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς κατάλληλη υποστήριξη.
2. «Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης» (Σ.Υ.Δ.)
Είναι το σύνολο των χώρων που διατίθενται ως κατοικία για την μόνιμη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία με την οργανωμένη υποστήριξη από τον Φορέα που διαθέτει ειδική άδεια ίδρυσης και λειτουργίας.
Ειδικότερα το σύνολο των χώρων που χρησιμοποιούνται από τους ενοίκους ως διά βίου κατοικία παρέχοντας σε αυτούς τους συνθήκες κατάλληλες για ύπνο, σωματική υγιεινή, καθαριότητα και αξιοπρεπή καθημερινή διαβίωση.
3. «Ένοικοι»
Είναι τα άτομα με αναπηρία όπως περιγράφονται στο εδάφιο 1.α. του παρόντος, τα οποία κατοικούν σε Σ.Υ.Δ.
4. «Φορείς» ίδρυσης και λειτουργίας Σ.Υ.Δ.
Είναι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα που ιδρύουν Σ.Υ.Δ. και παρέχουν οργανωμένα όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες για την αξιοπρεπή διαβίωση ατόμων με αναπηρία. Δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν ως Φορείς, τα άτομα με αναπηρία, οι γονείς των ατόμων με αναπηρία ή οι δικαστικοί συμπαραστάτες αυτών που ενεργούν ως φυσικά πρόσωπα για τον εαυτό τους, τα τέκνα τους ή τα πρόσωπα που βρίσκονται υπό τη δικαστική συμπαράστασή τους.
5. «Εποπτεύουσα Αρχή»
1. Στην περίπτωση που Φορέας ίδρυσης και λειτουργίας Σ.Υ.Δ. είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, αρμόδια για την χορήγηση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας, καθώς και για την εποπτεία τους, είναι η Διεύθυνση Πολιτικών Ατόμων με Αναπηρία της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης επικουρούμενη ως προς τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και τη διαρκή τήρηση των νομίμων προδιαγραφών ίδρυσης και λειτουργίας των Σ.Υ.Δ. από τη Διεύθυνση Επιθεώρησης και Ελέγχου του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.).
2. Στην περίπτωση που Φορέας ίδρυσης και λειτουργίας Σ.Υ.Δ. είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα, αρμόδια για την χορήγηση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας, καθώς και την εποπτεία τους είναι η Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας – Τμήμα Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Περιφέρειας εντός των διοικητικών ορίων της οποίας χωροθετείται η Σ.Υ.Δ.
Άρθρο 2
Βασικές Αρχές, Σκοπός και Στόχοι
1. Η Υποστηριζόμενη Διαβίωση ενισχύει το θεμελιώδες δικαίωμα για ανεξάρτητη διαβίωση κάθε ατόμου με αναπηρία, επιδιώκοντας παράλληλα την ανάπτυξη και διατήρηση στο μέγιστο βαθμό των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του, ώστε να διαβιεί με ασφάλεια και όσο το δυνατό πιο αυτόνομα και ενεργά στο κοινωνικό περιβάλλον, με στόχο τη κοινωνική του ένταξη συμπεριλαμβανόμενης της δυνατότητας πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην εργασία, παρέχοντας φροντίδα και υποστήριξη, με σεβασμό στα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια, τις ανάγκες και επιθυμίες του.
2. Η Υποστηριζόμενη Διαβίωση είναι η δράση μέσω της οποίας συντελείται η αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρία που φιλοξενούνται σε μονάδες κλειστής φροντίδας, η αποφυγή της ιδρυματοποίησής τους, στην περίπτωση που το οικογενειακό τους περιβάλλον αδυνατεί για οποιοδήποτε λόγο να υποστηρίξει τη δια-βίωσή τους και η απόκτηση καλύτερης ποιότητας ζωής με περισσότερες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία και μεγαλύτερο έλεγχο, από τα ίδια, των επιλογών τους.
3. Η Υποστηριζόμενη Διαβίωση αντιμετωπίζει το ζήτημα της διά βίου διαβίωσης – κατοικίας των ατόμων με αναπηρία. Η διαβίωση των ενοίκων στις Σ.Υ.Δ. δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί «κλειστή περίθαλψη» ή «νοσηλεία».
Άρθρο 3
Διακρίσεις Σ.Υ.Δ.
1. Οι Σ.Υ.Δ. είναι κατοικίες που διακρίνονται, ανάλογα με τον βαθμό αυτονομίας των ενοίκων τους ως εξής:
α. Σ.Υ.Δ. 1-6 ενοίκων για τη στέγαση ατόμων με ανεπτυγμένο έως μέσο βαθμό αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης.
Πρόκειται για χώρους στέγασης σε πολυκατοικίες ή μονοκατοικίες όπου παρέχεται υποστήριξη από προσωπικό για χρόνο μικρότερο του 24ώρου ή/και περιοδική παρουσία και συνδρομή προσωπικού υποστήριξης.
Η υποστήριξη των ενοίκων γίνεται από ένα ή περισσότερα μέλη του Προσωπικού που αναφέρονται στον υπεύθυνο λειτουργίας-διαχείρισης των Σ.Υ.Δ. του φορέα.
β. Σ.Υ.Δ. 5-9 ενοίκων για τη στέγαση ατόμων με βαθμό αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης χαμηλότερου του μέσου έως και πολύ χαμηλό.
Πρόκειται για χώρους στέγασης σε πολυκατοικίες ή μονοκατοικίες όπου απαιτείται η παρουσία και υποστήριξη από προσωπικό επί εικοσιτετράωρης βάσης.
Οι Σ.Υ.Δ. αυτού του τύπου εξυπηρετούνται από πέντε (5) τουλάχιστον μέλη του Προσωπικού Υποστήριξης (εφεξής «Ομάδα Υποστήριξης») και από τα οποία ο ένας έχει καθήκοντα Υπεύθυνου – Συντονιστή. Ο Υπεύθυνος Συντονιστής ασκεί και αυτός τα ίδια καθήκοντα με τα άλλα μέλη της Ομάδας Υποστήριξης και επιπλέον οργανώνει και συντονίζει τη διαβίωση της Σ.Υ.Δ. (ενδεικτικά σχεδιάζει και αναρτά το ημερήσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων των ενοίκων, οργανώνει το ωράριο των μελών-συνεργατών της Ομάδας Υποστήριξης, διευθύνει τις συναντήσεις της Ομάδας Υποστήριξης, μεριμνά για την επικοινωνία με τους γονείς, ή δικαστικούς συμπαραστάτες, συνεργάζεται με τον υπεύθυνο λειτουργίας-διαχείρισης των Σ.Υ.Δ. του φορέα, κ.ά.)
Τα μέλη και οι συνεργάτες της Ομάδας Υποστήριξης αναφέρονται στον Υπεύθυνο Συντονιστή και ο Υπεύθυνος Συντονιστής στον Υπεύθυνο Λειτουργίας-Διαχείρισης των Σ.Υ.Δ. του φορέα.
2. Ο προσδιορισμός του βαθμού αυτονομίας αποτελεί αρμοδιότητα της Διεπιστημονικής Ομάδας των Σ.Υ.Δ. την οποία έχει ιδρύσει και λειτουργεί ο φορέας και η οποία έχει διαγνωστικό/συμβουλευτικό ρόλο απευθυνόμενη στους ενοίκους του συνόλου των Σ.Υ.Δ. του φορέα, με σκοπό αφενός τη συστηματική ταξινόμηση/ομαδοποίηση κάθε ενοίκου με δεδομένη την κατάσταση της υγείας του και των δυνατοτήτων του ως προς τις καθημερινές λειτουργίες και αφετέρου την πλήρη ψυχοκινητική ταξινόμηση και σχεδιασμό της παρέμβασης για κάθε ένοικο. Στο πλαίσιο αυτό η Διεπιστημονική Ομάδα οφείλει να διενεργεί έγκυρη διαγνωστική εκτίμηση και εξειδικευμένη αξιολόγηση των ενοίκων κάθε Σ.Υ.Δ. χρησιμοποιώντας ως βασικές παραμέτρους τις κινητικές, αισθητηριακές ή νοητικές λειτουργίες του ενοίκου, το βαθμό συμμετοχής του, τους περιορισμούς στη δραστηριότητα και στη συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή και ειδικότερα στην καθημερινή λειτουργία της Σ.Υ.Δ. Διερευνά τη λειτουργικότητα του υποψήφιου ενοίκου, διαπιστώνει δηλαδή τις ικανότητες του ατόμου στους τομείς των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής συμμετοχής, όπως και στον τομέα των περιβαλλοντικών παραγόντων που το επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά.
Άρθρο 4
Διαδικασία ένταξης και αποχώρησης ενοίκων
1. Στις Σ.Υ.Δ. γίνονται δεκτά άτομα με αναπηρία, εκ γενετής ή επίκτητη, ηλικίας 18 ετών και άνω, τα οποία δεν μπορούν να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς κατάλληλη υποστήριξη και πληρούν τις προϋποθέσεις του νομοθετικού πλαισίου περί Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, όπως εκάστοτε ισχύει.
Στις Σ.Υ.Δ. δεν μπορούν να κατοικούν άτομα με ενεργά ψυχιατρικά προβλήματα ή άτομα με επιληπτικές κρίσεις που δεν ελέγχονται με φαρμακευτική αγωγή.
2. Οι υποψήφιοι ένοικοι γίνονται δεκτοί στις Σ.Υ.Δ. με την ακόλουθη διαδικασία:
α. Υποβολή αίτησης του ενδιαφερόμενου, από τον ίδιο ή τους γονείς του ή τον δικαστικό του συμπαραστάτη, προς τον εκάστοτε φορέα Σ.Υ.Δ., η οποία συνοδεύεται από:
– Φωτοτυπία με στοιχεία ταυτότητος/διαβατηρίου.
– Ληξιαρχική Πράξη Γέννησης.
– Πιστοποιητικό Οικογενειακής κατάστασης.
– Πρόσφατη φωτογραφία.
– Ιατρικό ιστορικό (γνωματεύσεις και πιστοποιητικά υγείας) που τεκμηριώνει την αδυναμία αυτόνομης διαβίωσης χωρίς κατάλληλη υποστήριξη.
– Έκθεση Κοινωνικού Ιστορικού από ανεξάρτητο Κοινωνικό Λειτουργό.
β. Εγγραφή της αίτησης στο Πρωτόκολλο του Φορέα και έλεγχος της τήρησης των τυπικών κριτηρίων από υπεύθυνο στέλεχος.
γ. Παραπομπή του ενδιαφερόμενου για αξιολόγηση (ψυχιατρική εκτίμηση, ψυχολογική εκτίμηση, κοινωνικό ιστορικό) στη Διεπιστημονική Ομάδα του Φορέα με βάση τη σειρά προτεραιότητας των αιτήσεων και σύνταξη έκθεσης προς το Όργανο Διοίκησης του Φορέα για την ένταξη ή όχι του ατόμου στη Σ.Υ.Δ.
Ως βασικά κριτήρια – αξιολόγησης χρησιμοποιούνται:
– οι λειτουργικές δυνατότητες του ενδιαφερόμενου ατόμου,
– οι δυνατότητες συμμετοχής του σε δραστηριότητες της κατοικίας και της Κοινότητας,
– η δυνατότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες διαβίωσης και συνύπαρξης με τους άλλους ενοίκους,
– η κατ’ αρχήν αποδοχή της αλλαγής στο νέο περιβάλλον διαβίωσης από το ίδιο το άτομο ή/και την οικογένεια του.
στ. Απόφαση του οργάνου της Διοίκησης του φορέα για την ένταξη και τους όρους διαμονής του ενοίκου στη Σ.Υ.Δ.
ζ. Ανακοίνωση της έγκρισης στον υποψήφιο ένοικο ή τον γονέα ή δικαστικό συμπαραστάτη του, και γραπτή ενημέρωση για τους όρους που διέπουν τη διαμονή του στη Σ.Υ.Δ., οι οποίοι δεσμεύουν τόσο τον φορέα για την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών και διασφάλιση συγκεκριμένων δικαιωμάτων, όσο και τον ίδιο για τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τη διαμονή του στη Σ.Υ.Δ., την τήρηση των κανόνων λειτουργίας της και την ανάγκη συμμετοχής στα προγράμματα και τις δραστηριότητες της Σ.Υ.Δ., τα οποία κρίνονται ως απαραίτητα για την εξέλιξή του και την κοινωνική του συμμετοχή.
η. Ακολουθεί περίοδος προετοιμασίας και σταδιακής ένταξης (έως 6 μήνες) του κατοίκου στη Σ.Υ.Δ. Κατά την περίοδο ένταξης του ενοίκου στη Σ.Υ.Δ. εφαρμόζεται ένα «στάδιο προετοιμασίας και αποδοχής του», μέσω οργανωμένων και συντονισμένων συνεργασιών και συναντήσεων με το προσωπικό και τους άλλους ενοίκους, με σκοπό την ομαλή ένταξη και προσαρμογή στο νέο περιβάλλον διαμονής του. Κατά την περίοδο αυτή, ο ένοικος πληροφορείται λεπτομερώς και με απόλυτη σαφήνεια τους όρους που διέπουν τη διαμονή του στη Σ.Υ.Δ., τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, τους κανόνες λειτουργίας της Σ.Υ.Δ., τις παρεχόμενες υπηρεσίες της Σ.Υ.Δ., καθώς και για τις εγκαταστάσεις και τις ανέσεις οι οποίες θα του παρασχεθούν.
θ. Με την ολοκλήρωση της περιόδου προετοιμασίας και σταδιακής ένταξης ακολουθεί η επαναξιολόγηση του υποψηφίου και τελική έγκριση ένταξης στη Σ.Υ.Δ.
ι. Υπογραφή «Συμβολαίου». Με τον υποψήφιο ένοικο (ή τον γονέα ή τον δικαστικό συμπαραστάτη του), συνάπτεται συμφωνία ένταξης («συμβόλαιο») στη Σ.Υ.Δ., και διαβίωσής του σε αυτή. Στο «Συμβόλαιο» περιγράφονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του ενοίκου (π.χ. σε σχέση με θέματα που αφορούν τη λήψη φαρμάκων, τη συνεργασία με το προσωπικό, τις υποχρεώσεις ατομικής υγιεινής και εμφάνισης, τη συμμετοχή στην καθαριότητα των χώρων, τήρηση ωραρίου, τις διανυκτερεύσεις εκτός της Σ.Υ.Δ., τις άδειες, τη φιλοξενία άλλων ατόμων, το διατροφολόγιο, καθώς και τη χρήση οινοπνευματωδών ποτών ή/και ουσιών στο χώρο της Σ.Υ.Δ. Επίσης, με το «Συμβόλαιο» ο ένοικος δεσμεύεται να συμμετέχει στα προγράμματα και τις δραστηριότητες της δομής, τα οποία κρίνονται ως απαραίτητα για την εξέλιξή του και ενδυνάμωσης της ανεξαρτησίας του. Η ένταξη στις Σ.Υ.Δ. γίνεται μόνο εφόσον υπογραφεί και από τα δύο μέρη το σχετικό Συμβόλαιο διαμονής.
ια. Οι ένοικοι μπορούν να αποχωρήσουν από τη Σ.Υ.Δ., οικειοθελώς, όποτε οι ίδιοι ή οι γονείς ή οι δικαστικοί συμπαραστάτες τους θελήσουν και εφόσον υπογράψουν σχετική δήλωση οι ίδιοι, ή οι γονείς ή οι δικαστικοί τους συμπαραστάτες, και ρυθμίσουν τις τυχόν υφιστάμενες νομικές και οικονομικές εκκρεμότητες.
ιβ. Με αιτιολογημένη απόφαση του οργάνου της Διοίκησης του φορέα δύναται να διακοπεί η διαβίωση του ενοίκου στη Σ.Υ.Δ., εφόσον παραβιάζεται συστηματικά το Συμβόλαιο της περ. ι’ της παρούσας ή ο Κανονισμός Λειτουργίας της Σ.Υ.Δ. ή όποια από τις λοιπές υποχρεώσεις του ενοίκου προς το φορέα. Με την απόφαση αυτή χορηγείται εύλογος χρόνος στον ένοικο ή στους γονείς του ή τον δικαστικό του συμπαραστάτη, προκειμένου να αποχωρήσει από τη Σ.Υ.Δ.
Το πλήρες κείμενο της υπουργικής απόφασης Δ12/ΓΠ.οικ. 62866/1832 – ΦΕΚ Β 5582/12.12.2018
