Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου έδωσε στις 24-8-2024 συνέντευξη στο «Startupper MAG» και τον δημοσιογράφο Γιώργο Κουρκουτά.
Μερικοί επιστήμονες αναφέρουν ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν ξέρουμε πως θα είναι ο κόσμος τα επόμενα 20 χρόνια λόγω των εξελίξεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη; Και αν ναι, τι πρέπει να κάνουμε ως χώρα και κοινωνία για να προσαρμοστούμε;
Θεωρώ ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μας φέρνει πολύ πιο γρήγορα λύσεις σε προβλήματα που στο παρελθόν δεν είχαμε ούτε την υπολογιστική ισχύ, ούτε και τον τρόπο να τις βρούμε. Υπό την έννοια αυτή δεν ανησυχώ για το πως θα είναι ο κόσμος μετά από μερικά χρόνια. Ίσα ίσα αγωνιώ με την καλή έννοια της αγωνίας, με την έννοια της πρόκλησης για να δω πως μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να μας βοηθήσει κυρίως σε ζητήματα ασθενειών όπως ο καρκίνος. Μάλιστα, εάν περιμένω κάτι από την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι αυτό ξεκάθαρα, δηλαδή το να επιταχύνει την έρευνα σε απεικονιστικές και άλλες τέτοιου τύπου εξετάσεις. Περιμένω να δώσει λύσεις σε πράγματα που είχαν μια πρόοδο, αλλά πήγαινε πολύ αργά.
Αρκετοί θεωρούν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη κατανοεί, άρα μπορεί να κρίνει και να ενεργήσει. Δεν ισχύει αυτό. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν καταλαβαίνει. Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην ουσία είναι πολύ καλή, έχοντας διαβάσει δισεκατομμύρια κείμενα, στο να βρει επόμενες λέξεις, φράσεις, προτάσεις, παραγράφους. Δεν νομίζω ότι κινδυνεύουμε από κάτι τέτοιο.
Το θέμα βέβαια είναι πάλι σε όλα αυτά είναι να βρούμε το πως μπορεί ως τέτοιος μηχανισμός να μας βοηθήσει στην καθημερινότητα μας, στην πολιτική προστασία, στην υγεία, στη δικαιοσύνη, στο πως θα μπορέσουμε δηλαδή να πάμε πιο γρήγορα. Ήδη έναν τέτοιο μηχανισμό, πέρα από τον ψηφιακό βοηθό, χρησιμοποιούμε στο Κτηματολόγιο, που λειτουργεί επικουρικά στους νομικούς οι οποίοι κάνουν τον έλεγχο των κειμένων να βρουν πιο γρήγορα τα σημεία ενδιαφέροντος σε ένα συμβόλαιο και άρα να επιταχύνουν τη διαδικασία. Αυτή είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη και γι’ αυτό θεωρώ πως θα έχει ενδιαφέρον η εξέλιξη της,
Το AI ACT πως πιστεύετε ότι θα επηρεάσει γενικά την Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικά την Ελλάδα; Ειδικά εάν αναλογιστούμε ότι η Ευρώπη βρίσκεται αρκετά πίσω στο κομμάτι της τεχνολογίας και των Startups σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η Ευρώπη είναι πίσω όντως σε επίπεδο επενδύσεων γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά είναι η πρώτη ήπειρος, η οποία τουλάχιστον νομοθέτησε για την χρήση της. Παράλληλα, τρέχουν πολύ ενδιαφέροντα projects όπως το Euro HPC, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για υποδομές υπερυπολογιστών, οι οποίοι θα φιλοξενήσουν σημερινά και αυριανά μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης. Το AI ACT έρχεται όντως να βάλει μια τάξη στη ραγδαία εξάπλωση μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης. Κατηγοριοποιεί στην ουσία τα μοντέλα. Θεωρεί τελείως απαγορευμένα κάποια, για παράδειγμα αυτά τα οποία κατηγοριοποιούν ανθρώπινες συμπεριφορές και για όλα τα υπόλοιπα ανάλογα με την επικινδυνότητα τα βάζει σε μια κατηγορία έγκρισης η απόρριψης. Η Ελλάδα είναι σε καλό επίπεδο ούτως η άλλως είμαστε από τις πρώτες χώρες που τρέξαμε για ευρεία χρήση LLMs, τον Ψηφιακό Βοηθό, το MyGreece κλπ. και ήδη έχουμε σχεδόν καταλήξει, θα το ανακοινώσουμε και από τον Σεπτέμβριο, στο πως θα χειριστούμε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το AI ACT, αλλά και όλα αυτά τα οποία δημιουργικά θα πρέπει να τρέξουν, δεδομένου ότι έρχεται για παράδειγμα το AI factories, ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης για όλο το οικοσύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης. Θεωρώ ότι είμαστε έτοιμοι, με τη βοήθεια και της Επιτροπής Επιστημόνων που συστάθηκε από τον Πρωθυπουργό, αλλά και με τη δουλειά που έχει γίνει εδώ στο υπουργείο μας.
Είμαστε πρωτοπόροι πανευρωπαϊκά στους δείκτες ψηφιοποίησης και πλέον με το AI στο δημόσιο τομέα. Πώς το καταφέραμε αυτό; Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που συναντήσατε;
Θα σας πω ότι κάθε χρονιά όταν έβγαινε ο δείκτης DESI, είτε παλιά ως δήμαρχος, είτε τώρα ως υπουργός μέχρι και πέρυσι ξεκινούσαμε την ανάγνωση από κάτω προς τα πάνω γιατί ξέραμε πως κάπου στο τέλος θα ήμασταν. Φέτος ήταν μια χρονιά ορόσημο που όλη αυτή η δουλειά που ξεκίνησε το 2019- ακολουθώντας πιστά αυτό το οποίο και ο πρωθυπουργός πίστευε από την εποχή που ήταν υπουργός και ο Κυριάκος Πιερρακάκης ο προκάτοχος μου- όλη αυτή η ιστορία, μετουσιώθηκε σε πράξεις σε πάρα πολλούς ευρωπαϊκούς δείκτες, όχι μόνο στον δείκτη δημόσιας διοίκησης που είμαστε στον μέσο όρο ή και πάνω από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Υπολειπόμαστε βέβαια σε δείκτες που πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο, όπως είναι η ενσωμάτωση τεχνολογιών στον ιδιωτικό τομέα, οι δεξιότητες κλπ. Πώς το καταφέραμε; Θεωρώ πως ήταν πρώτα αυτός ο σχεδιασμός, το όραμα και η μεθοδικότητα με την οποία έγινε η δουλειά. Η πανδημία βοήθησε πάρα πολύ την χώρα γιατί τρέξανε πράγματα τα οποία σε κανονικούς καιρούς δεν θα προχωρούσαν, ξεκάθαρα. Και ότι αυτή η εργασία τον τελευταίο χρόνο συνεχίστηκε με την ίδια ένταση, το ίδιο πάθος, περίπου μια ψηφιακή υπηρεσία την ημέρα είχαμε τον τελευταίο χρόνο. Παράλληλα βελτιώθηκε πολύ η κατάσταση στις υποδομές και θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο και λόγω του ανταγωνισμού, αλλά και λόγω των δύο voucher, από τα οποία το ένα ξεκίνησε, το smart readiness. Το άλλο θα ξεκινήσει Σεπτέμβριο, Οκτώβριο προκειμένου η ευρυζωνικότητα να μην περνάει μόνο μέσα από την πόρτα μας, αλλά να μπει και μέσα.
Και ειδικά με το AI πήγαμε και πολύ γρήγορα και πολύ καλά
Για εμένα ο Ψηφιακός Βοηθός, το ένα εκατομμύριο ερωτήσεων που είχαμε σε ένα εξάμηνο ήταν ένα εκατομμύριο λιγότερα τηλεφωνήματα ή λιγότερα mails στο δημόσιο. Στο πλειονότητα είναι σοβαρές ερωτήσεις και οι πολίτες παίρνουν απαντήσεις, αλλά και μας δείχνουν, κοιτώντας τα στατιστικά, τον δρόμο για το τι πρέπει να κάνουμε μετά. Όταν, για παράδειγμα, μεγάλος αριθμός πολιτών ρωτά για κάποιο πιστοποιητικό, για εμάς αυτό σημαίνει πως πρέπει να δούμε το πως πρέπει να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες. Άρα δεν είναι μόνο η εξυπηρέτηση, η άμεση και η πολύ στοχευμένη , αλλά και η καθοδήγηση από τις ανάγκες των πολιτών που μας δίνει ο ψηφιακός βοηθός. Είναι μια υπηρεσία που έγινε γρήγορα γιατί αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος του υπουργείου. Έγινε και σωστά, γιατί το ψάξαμε πολύ, δοκιμάσαμε 3 διαφορετικά μοντέλα για να καταλήξουμε σε αυτό που τελικά είναι σε χρήση. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης συνεχίζει να έχει έναν οριζόντιο χαρακτήρα, άρα δεν υπάρχει κατακερματισμός δυνάμεων και πόρων, αλλά και γνώσεων. Όλα τα ψηφιακά έργα περνάνε από εμάς και υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός και μια πλέον κεντρική καθοδήγηση για να μπορούν να κουμπώνουν όλες αυτές οι υπηρεσίες του δημοσίου.
Ποιες είναι οι πλατφόρμες AI που χρησιμοποιούνται σήμερα και πώς έχουν αποδώσει;
Τρεις συνολικά θα σας έλεγα. Η μία είναι το mAigov που βγήκε 9 Δεκεμβρίου στον αέρα. Αποτελεί την πρώτη υλοποίηση τεχνητής νοημοσύνης στο δημόσιο με πολύ μεγάλη επιτυχία, το οποίο συνεχώς εκπαιδεύεται. Από Σεπτέμβρη ο σκοπός μας είναι να γίνει ακόμα πιο διαδραστικό, να γίνει ακόμα πιο χρήσιμο. Στη συνέχεια ήρθε το MyGreece, μια κοινή πρωτοβουλία με το Υπουργείο Τουρισμού, για να εξυπηρετήσουμε ανθρώπους που έρχονται στην Ελλάδα και ψάχνουν αποκλειστικές πληροφορίες κυρίως για την ασφάλεια τους, αλλά και τον τουρισμό. Σε πιλοτικό επίπεδο, αλλά δουλεύει. Επίσης χρησιμοποιούμε Τεχνητή Νοημοσύνη στο MyCoast, η οποία υποδεικνύει σημεία στα οποία μπορεί να υπάρχουν τυχόν παραβάσεις. Δηλαδή ο έλεγχος να γίνεται από τις υπηρεσίες του κράτους, χωρίς να προηγείται καταγγελία των πολιτών.
Και κάτι το οποίο έχει κατασκευαστεί, αλλά θα χρησιμοποιηθεί μόλις νομοθετηθεί και περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο το οποίο παρουσιάσαμε πρόσφατα στο υπουργικό συμβούλιο, έχει να κάνει με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην επιτάχυνση του νομικού ελέγχου για το κτηματολόγιο. Το νομοσχέδιο αναμένεται να συζητηθεί το Σεπτέμβριο. Σε αυτό περιλαμβάνονται διατάξεις ώστε με Τεχνητή Νοημοσύνη να επισημαίνονται τα σημεία τα οποία απαιτείται ένας νομικός να προσέξει και να ελέγξει επισταμένως προκειμένου να ολοκληρώσει τον νομικό έλεγχο. Αντί λοιπόν να ψάχνει η να ξεφυλλίζει είτε σε χαρτί είτε στην οθόνη ένα πολυσέλιδο συμβόλαιο για να εντοπίσει αυτά τα σημεία, η Τεχνητή Νοημοσύνη του τα φέρνει στο παράθυρό του, δηλαδή του κάνει highlight, του υπογραμμίζει τα σημεία αυτά. Δηλαδή με Τεχνητή Νοημοσύνη σαρώνεται το συμβόλαιο, εντοπίζονται ποια είναι αυτά τα σημεία και επισημαίνονται προκειμένου να τα ελέγξει. Επομένως αντί να κάνει τον νομικό έλεγχο σε 15 λεπτά, τον κάνει σε 5. Άρα διπλασιάζεις και τον χρόνο απόδοσης των νομικών.
Όσον αφορά τον Δαίδαλο, η Ελλάδα θα είναι σύντομα στο top 3 των χωρών που θα έχουν υπερυπολογιστές αυτού του επιπέδου, αυτό είναι κάτι το οποίο ίσως μπορούμε να το συνδυάσουμε με τους μικροδορυφόρους. Πώς αυτά τα δύο θα επιταχύνουν την ψηφιοποίηση του κράτους και άλλων τομέων όπως η έρευνα, οι υπηρεσίες AI, αλλά και η νεοφυής επιχειρηματικότητα;
Τόσο οι μικροδορυφόροι όσο και ο υπερυπολογιστής Δαίδαλος σηματοδοτούν την επόμενη και πολύ ενδιαφέρουσα μέρα για την έρευνα στην Ελλάδα. Για τη χώρα μας αλλά και για την Ευρώπη, το επόμενο μεγάλο στοίχημα είναι η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης η οποία απαιτεί στην ουσία 3 πράγματα: Θέλει δεδομένα, υπολογιστική ισχύ και ανθρώπινο ταλέντο. Προφανώς θέλει και ενέργεια και ταχύτητες, αλλά τα 3 βασικά είναι τα παραπάνω. Δεδομένα την ώρα αυτή δημιουργούμε, σκανάροντας και κάνοντας την ΤΝ να αντιλαμβάνεται το κείμενο. Υπολογιστική ισχύ αποκτάμε με την υλοποίηση του υπερυπολογιστή Δαίδαλος. Το ταλέντο στην ουσία θα έρθει και με αφορμή το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα AI Factories, δηλαδή το πως θα μπορέσουμε δίνοντας υποδομές και δεδομένα και βέβαια παρουσιάζοντας και το πρόβλημα σε ένα καινούριο οικοσύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης, σε Startups, σε επιχειρήσεις πληροφορικής, να δώσουμε λύσεις και να χαράξουμε πολιτικές, οι οποίες θα καθοδηγούνται από τα δεδομένα.
Ο Δαίδαλος χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και από την πρωτοβουλία Euro HPC, κι έρχεται να συγκεντρώσει όλη αυτή τη δύναμη (τα δεδομένα και το ταλέντο) σε ένα σημείο, προκειμένου να είναι η αρχή και το κέντρο του οικοσυστήματος αυτού.
Οι μικροδορυφόροι έρχονται να δώσουν ακόμα περισσότερα δεδομένα και για εμένα είναι ό,τι πιο ενδιαφέρον. Στην Ελλάδα υπήρχαν επιχειρήσεις για διαστημική τεχνολογία, αλλά εκείνες αυτές «τολμούσαν» να πιστέψουν ότι υπάρχει τόσο σοβαρός ορίζοντας. Η Ελλάδα, και με τη στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης, έρχεται να αποκτήσει «χώρο» στο Διάστημα και να διαθέτει τα δικά της δεδομένα σε ένα hub από το οποίο θα μπορούν όλοι οι φορείς του Δημοσίου να τραβάνε δεδομένα, αντί να τα αγοράζουν δύο και τρεις φορές. Και βέβαια αυτά τα δεδομένα μπορούμε να τα δώσουμε σε επιχειρήσεις του χώρου, οι οποίες μπορούν να τα μετουσιώσουν σε υπηρεσίες τόσο για την Ελλάδα όσο και το εξωτερικό.
Το επίσης πολύ σημαντικό όλης αυτής της πρωτοβουλίας, ειδικά των υπερυπολογιστών, είναι ότι θα κατασκευαστούν στην Ελλάδα. Αυτό ήταν προαπαιτούμενο για το διαγωνισμό, και θα εμπλακούν πολλοί Έλληνες μηχανικοί. Δεν τους έχουμε βρει όλους, τους αναζητούμε και πιστεύουμε ότι θα τα καταφέρουμε. Υπάρχει μια πληθώρα βιογραφικών επαγγελματιών οι οποίοι επιθυμούν να εργαστούν στην Ελλάδα, στις εταιρείες που θα κατασκευάσουν τους υπολογιστές. Και μπορεί οι αποδοχές τους να μην είναι στα επίπεδα του εξωτερικού αλλά το ότι θα έρθουν να δουλέψουν σε ένα τέτοιο οικοσύστημα είναι σημαντικό κίνητρο και αφορά τόσο την Ελλάδα όσο και την Κύπρο.
Είχε ειπωθεί από τον προκάτοχό σας ότι δεν έχει νόημα να ψηφιοποιήσουμε την γραφειοκρατία αλλά να την εξαλείψουμε μέσω της τεχνολογίας. Που έχουμε κάνει τα μεγαλύτερα βήματα μέχρι σήμερα;
Αν το πάμε ανάποδα, ας δούμε τα πιστοποιητικά που ζητάει ο κόσμος, υπάρχουν εκατομμύρια αιτήσεις για τα πιο δημοφιλή (γέννησης, οικογενειακής κατάστασης κλπ.) Μέχρι πρότινος ήταν αντίστοιχες σε αριθμό επισκέψεις σε υπηρεσίες. Προφανώς με την ψηφιοποίησή τους γλιτώσαμε τους πολίτες από την περιττή γραφειοκρατία! Το επόμενο μεγάλο βήμα, σε συνεργασία με το υπουργείο εσωτερικών και τον Θοδωρή Λιβάνιο, είναι να επιλέξουμε τα 10 πιο δημοφιλή πιστοποιητικά και να τα καταργήσουμε! Με την κάθε υπηρεσία να λαμβάνει τις πληροφορίες απευθείας από τις βάσεις δεδομένων του κράτους ή και τρίτων φορέων, πάντα με την συγκατάθεσή μας. Η αρχή έχει ήδη γίνει με τα ασφαλιστήρια συμβόλαια. Πλέον οι ασφαλιστικές εταιρείες για μια ανανέωση ασφαλιστήριου στην οποία χρειάζονται την άδεια αυτοκινήτου, το δίπλωμα οδήγησης και την ταυτότητα, ζητούν τη συναίνεση του πολίτη προκειμένου να λάβουν όσα απαιτούνται από ένα ειδικό hub. Στον πολίτη έρχεται μια ειδοποίηση μέσω του Gov.gr Wallet, συναινεί για την άντληση και τη διάθεση και τα στοιχεία μεταφέρονται στην ασφαλιστική χωρίς να χρειαστεί κάποια άλλη ενέργεια από τον πολίτη.
Το ίδιο θα γίνει και για τα υπόλοιπα πιστοποιητικά αλλά και για την σχετικά πολύπλοκη διαδικασία εγγραφής παιδιών σε παιδικούς σταθμούς.
Αυτό που θέλουμε να κάνουμε για τους πολίτες είναι να μην χρειαστεί να χάσουν ούτε μια ώρα από τη δουλειά τους για να βγάλουν ένα πιστοποιητικό. Και για τους ανθρώπους που δεν αισθάνονται άνετα με την τεχνολογία προφανώς θα διατηρηθούν όλες οι υπάρχουσες διαδικασίες έκδοσης πιστοποιητικών και μέσω ΚΕΠ. Βέβαια εμείς θέλουμε να κάνουμε τις ψηφιακές διαδικασίες εύκολα προσβάσιμες για όλους κάτι που φάνηκε και από την νέα πλατφόρμα ενημέρωσης για τα ακαθάριστα οικόπεδα, η οποία άγγιξε 840.000 υπεύθυνες δηλώσεις και δούλεψε άψογα. Το 96% των φιλάθλων χρησιμοποίησε το Gov.gr Wallet για να ταυτοποιήσει το εισιτήριό τους και να εισέλθει στο γήπεδο με το ηλεκτρονικό εισιτήριο στο ψηφιακό τους πορτοφόλι, ώστε να παρακολουθήσουν την αγαπημένη τους ομάδα.
Το MyCoast είχε πάνω από 100.000 downloads. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο κόσμος αγκαλιάζει και χρησιμοποιεί τις ψηφιακές υπηρεσίες, οι οποίες είναι πολύ εύκολα προσβάσιμες για όλους.
Μέχρι το τέλος της θητείας σας ποια είναι τα έργα όπου πραγματικά θα αλλάξουν το πρόσωπο της Ελλάδας και θα μας πάνε στο επόμενο επίπεδο διακυβέρνησης;
Πρώτα, οι υποδομές! Αν δεν έχουμε υποδομές δεν θα πάμε μακριά. Για παράδειγμα οι οπτικές ίνες προχωράνε γρήγορα ενώ σύντομα θα έχουμε και τους μικροδορυφόρους
Έπειτα, η ψηφιοποίηση δεδομένων του Δημοσίου με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τέλος, η αλλαγή νοοτροπίας και η αντίληψη από όλους για το πόσο πιο εύκολη θα γίνει η ζωή μας με τη χρήση της τεχνολογίας
