Ιδιόγραφη διαθήκη: Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να είναι έγκυρη

Ιδιόγραφη διαθήκη: Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να είναι έγκυρη. Συγκεκριμένα πως πρέπει να είναι γραμμένη για να είναι έγκυρη.

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 208/2019

ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

(Η απόφαση δημοσιεύεται στο dsanet.gr επιμελεία του δικηγόρου Πατρών Βασίλη Γαλανόπουλου, εκ μέρους του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών)

Είναι άκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη εφόσον αυτή δεν έχει γραφεί ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη και δεν έχει χρονολογηθεί και υπογραφεί απ’ αυτόν: Ακυρότητα διαθήκης λόγω μη ιδιόχειρης καθ’ ολοκληρίαν γραφής αυτής. Επέρχεται ακόμη κι αν το περιεχόμενο της βούλησης του διαθέτη είναι αναμφισβήτητο. Την ακυρότητα μπορεί να προτείνει καθένας που έχει έννομο συμφέρον, όπως οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του διαθέτη, οι κληρονόμοι του εξ αδιαθέτου κληρονόμου, οι δανειστές του εξ αδιαθέτου κληρονόμου και εκείνος που βλάπτεται από την ύπαρξη της. Δικαίωμα των δανειστών του εξ αδιαθέτου κληρονόμου για άσκηση πλαγιαστικής αγωγής, αν ο τελευταίος δεν ασκεί τα δικαιώματά του. Ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος. Απαράδεκτη η άσκησή της για πρώτη φορά με τις προτάσεις ενώπιον του εφετείου καθόσον ο εκκαλών δεν επικαλείται ούτε αποδεικνύει κάποια από τις περιπτώσεις που θα δικαιολογούσαν τη βραδεία προβολή της. Η αναγνωριστική αγωγή δεν υπόκειται στην καταβολή του αναλογούντος δικαστικού ενσήμου.

Απόσπασμα της απόφασης

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1718 και 1721 παρ. 1 εδ. α ΑΚ. σαφώς συνάγεται ότι είναι άκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη εφόσον αυτή δεν έχει γραφεί ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη και δεν έχει χρονολογηθεί και υπογραφεί απ’ αυτόν.

Ο νόμος απαίτησε την καθ’ ολοκληρία γραφή της ιδιόγραφης διαθήκης από το χέρι του ίδιου του διαθέτη προς διασφάλιση της γνησιότητας και του περιεχομένου της τελευταίας βούλησης του διαθέτη, μη επιτρέποντας την επέμβαση ξένης χειρός σ’ αυτήν, και, εφόσον δεν διακρίνει, απαιτείται να είναι ιδιοχείρως γραμμένη ολόκληρη η διαθήκη απαρχής μέχρι τέλους, το οποίο επισημαίνεται με την επίσης ιδιοχείρως γραμμένη υπογραφή του διαθέτη (Α.Π. 463/2019, 579/2016).

Την ακυρότητα αυτής μπορεί να προτείνει καθένας που έχει έννομο συμφέρον, το οποίο πρέπει να είναι άμεσο. Τέτοιο άμεσο έννομο συμφέρον έχουν και οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του διαθέτη, οι κληρονόμοι του εξ αδιαθέτου κληρονόμου, αφού αποκτούν εμμέσως την περιουσία του διαθέτη (βλ. ΑΠ 1063/2006 ΕλΔ 47.1417 και ΕφΑΘ 4896/2003 ΕλΔ 45.498), οι δανειστές του εξ αδιαθέτου κληρονόμου, αν ο τελευταίος δεν ασκεί τα δικαιώματα του, οπότε οι δανειστές ασκούν την πλαγιαστική αγωγή του άρθρου 72 του ΚΠολΔ (βλ. ΕφΑΘ 7764/2000 ΕλΔ 42.1394) καθώς και εκείνος που βλάπτεται από την ύπαρξη της ( ΕΑ 3183/2006).

Περαιτέρω, από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις προκύπτει ότι αυτός που ζητεί τη δικαστική αναγνώριση της ακυρότητας της ιδιόγραφης διαθήκης, αρκεί να επικαλεσθεί την έλλειψη κάποιου από τα παραπάνω ουσιώδη στοιχεία του κύρους εκείνης ή ότι ο φερόμενος ως συντάκτης αυτής, δεν ήταν ικανός να διαβάζει χειρόγραφα (άρθρο 1723).

Προσβολή συγχρόνως της διαθήκης ως πλαστής δεν είναι αναγκαία, αφού αυτή είναι εξίσου άκυρη και όταν δεν είναι πλαστή, όπως συμβαίνει ότι γράφηκε από τρίτο με υπαγόρευση του διαθέτη, οπότε χωρίς να είναι πλαστή, είναι άκυρη (ΕΔ 84/2017).

Ο επικαλούμενος τη διαθήκη δεν αρκεί να αποδείξει τη γνησιότητα της υπογραφής σ’ αυτή, αλλά πρέπει να αποδείξει ότι και όλο το περιεχόμενο γράφτηκε ιδιοχείρως από το διαθέτη.

Τα ίδια ισχύουν και στην περίπτωση της αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής για ακυρότητα της διαθήκης, λόγω της μη ιδιόχειρης γραφής και υπογραφής αυτής, όπου αρκεί μόνο η με την αγωγή αντιτασσόμενη γενική άρνηση του ενάγοντος κατά του προβαλλόμενου, από τη διαθήκη, δικαιώματος του εναγομένου.

Στην περίπτωση, δηλαδή, αυτή δεν είναι υποχρεωμένος ο ενάγων να αποδείξει την αναλήθεια των πραγματικών περιστατικών που στηρίζουν το δικαίωμα του εναγομένου, αλλά ο τελευταίος είναι υποχρεωμένος να αποδείξει την αλήθεια των περιστατικών αυτών, δηλαδή την ιδιόχειρη από το διαθέτη γραφή και υπογραφή της διαθήκης (ΑΠ 453/2017).

Το πλήρες κείμενο της ΑΠΟΦΑΣΗΣ 208/2019 του ΤΡΙΜΕΛΟΥΣ ΕΦΕΤΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ στο dsanet.gr

Επίσης: Πως πρέπει να είναι η χρονολογία στην ιδιόγραφη διαθήκη

Σχετικά:

Κληρονομία χωρίς διαθήκη. Με ποια σειρά καλούνται οι κληρονόμοι

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την αποδοχή και αποποίηση της κληρονομίας

Αλλαγές στην ιδιόγραφη διαθήκη και στο πιστοποιητικό διαθήκης

Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)