Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Σελήνη πήγαινε να συναντήσει στις πλαγιές της Γκιώνας τον Ενδυμίωνα, γιο της Πύρρας και του Δευκαλίωνα, αφήνοντας τον κόσμο χωρίς φεγγάρι. Ετσι πήρε το όνομά του το Ασέληνον Ορος το ψηλότερο βουνό της Ρούμελης, που ανακαλύπτουμε πεζοπορώνταςΑνάμεσα στον Παρνασσό, τα Βαρδούσια και την Οίτη, η Γκιώνα, το υψηλότερο βουνό της Στερεάς Ελλάδας (2.510 μέτρα), έχει να δείξει τον δικό της ξεχωριστό χαρακτήρα. Λόγω των καθαρά αλπικών χαρακτηριστικών της, αποτελεί καταφύγιο για χρυσαετούς, γαλαζοκοτσύφια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, γυπαετούς και άλλα άγρια ζώα, ενώ στην κατάφυτη πλαγιά της προς το Λιδορίκι συναντάει κανείς αγριολούλουδα, έλατα, κέδρους και αγριοτριανταφυλλιές.
Είναι το λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένο βουνό συγκριτικά με τους «γείτονές» του και είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένο. Αυτό ίσως κάνει την εξερεύνησή του ελάχιστα πιο απαιτητική, αλλά σίγουρα ενδιαφέρουσα. Σε αυτή την εξόρμηση θα χρειαστείτε βεβαίως έναν καλό οδικό χάρτη, ακόμα και αν διαθέτετε ηλεκτρονικό σύστημα πλοήγησης (GPS), καθώς και έναν τυπικό πεζοπορικό εξοπλισμό, για να εξερευνήσετε από κοντά τις όμορφες εκπλήξεις του Ασέληνου Ορους.ΣΤΑΣΗ ΠΡΩΤΗ: ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ
Φτάνοντας στην πλατεία του γραφικού χωριού του νομού Φωκίδας, μπορεί κανείς να αντιληφθεί αμέσως το λόγο που τον έφερε ώς εδώ. Φρέσκος δροσερός αέρας, με την ανεπαίσθητη μυρωδιά του καυσόξυλου να σου γαργαλάει τα ρουθούνια, ενώ μια πανδαισία χρωμάτων φανερώνεται όπου και να κοιτάξεις. Πολύς κόσμος προτιμά το βουνό αποκλειστικά το χειμώνα, αλλά το φθινόπωρο είναι κάτι το τελείως ξεχωριστό. Τα πλατύφυλλα δέντρα κρατούν για τελευταίες εβδομάδες τα φύλλα τους πριν από τον ερχομό του χειμώνα και μια απέραντη παλέτα αποχρώσεων του καφέ και του πράσινου πλημμυρίζει το τοπίο. Μια τυπική καθημερινή ημέρα στο κέντρο αυτού του μικρού χωριού είναι συνήθως ήσυχη, αλλά κάνοντας μια βόλτα γύρω από την πλατεία του, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι η Καλοσκοπή έχει έντονες μνήμες από την πολυτάραχη ιστορία της σύγχρονη Ελλάδας.
Ενα μνημείο του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, μια προτομή του Αρη Βελουχιώτη και ακριβώς δίπλα το Λαογραφικό Μουσείο, χτισμένο από τον βασιλιά Παύλο. Το 1944 το χωριό καταστράφηκε δύο φορές από τους Γερμανούς. Η έντονη ιστορική «δραστηριότητα» της περιοχής είχε ως αποτέλεσμα τη σχεδόν καθολική μετανάστευση των κατοίκων της προς την Αθήνα ή το εξωτερικό (κυρίως Αμερική και Αυστραλία) κάπου στη δεκαετία του ’50. Τώρα, το χειμώνα παραμένουν λιγοστοί κάτοικοι (το δημοτικό σχολείο έκλεισε λόγω έλλειψης μαθητών το 1987), ενώ το καλοκαίρι, και κυρίως τον Αύγουστο, κατακλύζεται ξανά από κόσμο. Το Λαογραφικό Μουσείο δεσπόζει στο κέντρο του χωριού και μια σύντομη περιήγηση μπορεί εύκολα να σας μεταφέρει εικόνες από την εποχή που η Καλοσκοπή έσφυζε από δραστηριότητα. Τους καλοκαιρινούς μήνες είναι ανοικτό καθημερινά, αλλά τον υπόλοιπο χρόνο πρέπει να κάνετε ένα τηλέφωνο (κ. Γιούλα Κυριαζή, τηλ. 22650-61.251) για να έρθουν να σας ανοίξουν.Στην Καλοσκοπή μπορείτε επίσης να ενημερωθείτε και για την «Κίνηση για τη Σωτηρία της Γκιώνας», μια συλλογική δράση κατοίκων (και όχι μόνο) των γύρω χωριών που αντιτίθενται στην επικείμενη επέκταση των λατομείων βωξίτη στην περιοχή. Ηδη από τη διαδρομή μέχρι το χωριό είναι εύκολο να διαπιστώσετε πως κάποια μέρη του βουνού… λείπουν κυριολεκτικά! Σε όλη την περιοχή υπάρχει μια ένταση γύρω από το θέμα, το οποίο έχει πάρει το δρόμο των δικαστηρίων και αναμένονται εξελίξεις σύντομα, καθώς η Κίνηση έχει κάνει αίτηση ακύρωσης της απόφασης της επέκτασης στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η Καλοσκοπή λόγω θέσης αποτελεί το καταλληλότερο σημείο για ποικίλες πεζοπορίες και αναβάσεις όλων των επιπέδων, από απλούς περιπάτους μέχρι απαιτητικές αναβάσεις:
– Από Κακοτράχη μέχρι Κεφαλόβρυσο: Υπέροχη διαδρομή περίπου 2 χιλιομέτρων μέσα σε πυκνή βλάστηση.
– Από Τσιρωναίικα μέχρι Αη Νικόλα: Η διαδρομή ξεκινάει από το τέλος του χωριού στη γειτονιά Καλοθανασαίικα. Συνεχίζει περνώντας από το πέτρινο γεφύρι και μετά μια ομαλή πορεία 40 λεπτών φτάνει στον Αη Νικόλα. Σε αυτή την τοποθεσία βρίσκονταν οι αμπελώνες των Καλοσκοπιτών, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, κάθε χρόνο την ημέρα των Φώτων έθαβε κάθε οικογένεια στο αμπέλι της ένα μπουκάλι με αγιασμό για καλή σοδειά.
– Από το Στρογγυλό ώς το Μέγα Ρέμα και το χάνι Ζαγκανά: Μια όμορφη και ομαλή διαδρομή περίπου μισής ώρας μέχρι το παλιό πέτρινο γεφύρι στο Μέγα Ρέμα. Από εκεί ξεκινάει το μονοπάτι για το χάνι του Ζαγκανά. Το δεύτερο αυτό κομμάτι της διαδρομής είναι γύρω στα 45 λεπτά και θέλει λίγη προσοχή παραπάνω, καθώς σε κάποια σημεία το μονοπάτι χάνεται.
– Από Καλοσκοπή μέχρι την κορυφή Πυραμίδα (2.510 μ.): Η Καλοσκοπή αποτελεί το κλασικότερο σημείο ανάβασης της Γκιώνας. Είναι μια μεγάλη σε μήκος διαδρομή, που μπορεί να γίνει ανάλογα με τις αντοχές σε μία ή και δύο μέρες.
Η διαδρομή είναι σχετικά ομαλή -μέτριας δυσκολίας- και δεν απαιτείται κάποιος ιδιαίτερος εξοπλισμός (σχοινιά, πιολέ, μποντριέ κ.λπ.), εκτός από ένα καλό ζευγάρι ορειβατικά παπούτσια. Ωστόσο, χρειάζεται κάποια σχετική εμπειρία στην ανάγνωση χάρτη, γιατί το πυκνό δίκτυο χωματόδρομων (έχουν φτιαχτεί για να εξυπηρετήσουν τα λατομεία βωξίτη) μπορεί πολύ εύκολα να σας μπερδέψει και να καταλήξετε χαμένοι κάπου μεταξύ Οίτης και Παρνασσού! Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής ώς την τοποθεσία Μνήματα μπορεί να επιταχυνθεί, καθώς είναι όλο πάνω στον δασικό δρόμο και μπορείτε να το κάνετε με το αυτοκίνητο. Εναλλακτικά, θα σας πάρει περίπου μιάμιση ώρα για να φτάσετε ώς εκεί με τα πόδια. Στη συνέχεια ακολουθείτε το καλά χαραγμένο μονοπάτι μέχρι το οροπέδιο της Βαθιάς Λάκκας στη βάση της κορυφής.
Αυτό το κομμάτι ξεκινάει με ένα απότομο ανέβασμα της πλαγιάς της Πλατυβούνας και συνεχίζει ανηφορίζοντας τη ράχη μέχρι τη Βαθιά Λάκκα. Η διαδρομή είναι μία – μιάμιση ώρα και πολλές φορές το μονοπάτι διασχίζεται από τους χωματόδρομους των λατομείων. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή για να ξαναβρίσκετε τη συνέχειά του. Στο οροπέδιο υπάρχει νερό και μπορεί να αποτελέσει κατάλληλο σημείο για κατασκήνωση. Από εκεί για να φτάσετε ώς την κορυφή ακολουθείτε το μονοπάτι που βγάζει ώς το διάσελο Πλατυβούνας – Πυραμίδας και σε περίπου 50΄ έχετε μπροστά σας το ανέβασμα της ράχης της Πυραμίδας. Είναι ένα ομαλό, αλλά μεγάλο σε μήκος ανέβασμα που θα σας πάρει μία με μιάμιση ώρα. Στο τέλος, όμως, θα σας ανταμείψει με μια μοναδική θέα από την υψηλότερη κορυφή της Ρούμελης!
ΣΤΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΣΥΚΙΑ
Η Συκιά είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό σημείο προσέγγισης της Γκιώνας. Περπατώντας στα δρομάκια του χωριού, μπορεί κανείς να απολαύσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του και να αφεθεί στην πανέμορφη θέα του. Γεωγραφικά, βρίσκεται απέναντι από την Καλοσκοπή και η διαδρομή μέχρι εκεί είναι πανέμορφη και γεμάτη ευχάριστες εκπλήξεις που δημιουργούν τα τρεχούμενα νερά. Φτάνοντας στο χωριό, μας καταλαμβάνει δέος από τη θέα της Πλάκας της Συκιάς. Λίγο πιο πάνω από τα όρια του χωριού ξεκινάει ένας απότομος κοφτός ορεινός όγκος συνολικής υψομετρικής διαφοράς ούτε λίγο ούτε πολύ 1.000 μέτρων! Είναι η πιο μεγάλη συνεχόμενη αναρριχητική ορθοπλαγιά των Βαλκανίων και πόλος έλξης για πλήθος επίδοξων αναρριχητών.
Υπάρχουν αρκετές αναρριχητικές διαδρομές όλων των επιπέδων και η πλήρης ανάβασή της απαιτεί, λόγω του μήκους της, μία διανυκτέρευση στα μισά της διαδρομής. Για να καλυφθούν οι ανάγκες των αναρριχητών και των ορειβατών, στη θέση Λάκκα Καρβούνη έχει χτιστεί κέντρο υποδοχής χωρητικότητας 20 κλινών και λειτουργεί υπό την ευθύνη του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών, ενώ στη Συκιά λειτουργεί αναρριχητικό κέντρο. Αν η ιδέα της Πλάκας σάς τρομάζει, μπορείτε να κάνετε εναλλακτικά μικρές πεζοπορικές διαδρομές γύρω από το χωριό ή και ανάβαση ώς την κορυφή της Γκιώνας.
– Από Συκιά μέχρι Ζωοδόχο Πηγή: Ο όγκος της Πλάκας είναι γεμάτος σπηλιές και μερικές από αυτές έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής έχει κτιστεί σε μία από αυτές. Για να φτάσετε ώς εκεί, στην έξοδο του χωριού κάνετε μια παράκαμψη δεξιά στο δρόμο που έρχεται από Λιδορίκι. Μετά από μια σύντομη διαδρομή περίπου δύο χιλιομέτρων σε χωματόδρομο, θα βρεθείτε μπροστά σε ένα πανέμορφο σπήλαιο στο εσωτερικό του οποίου έχει κτιστεί το εξωκλήσι. Πίσω από το ιερό του θα βρείτε μια λίμνη μικρού βάθους όπου λέγεται πως είχε βρεθεί η εικόνα της Παναγίας.
– Από Συκιά μέχρι Βαθιά Λάκκα – Πυραμίδα: Μια δεύτερη λιγότερο δημοφιλής διαδρομή για την Πυραμίδα, την κορυφή της Γκιώνας, ξεκινάει από τη Συκιά. Είναι αρκετά πιο απαιτητική από τη διαδρομή της Καλοσκοπής και προϋποθέτει σχετική οικειότητα με την ορειβασία. Ξεκινώντας από το πάρκινγκ του χωριού, το μονοπάτι μπαίνει στη χαράδρα που κατεβαίνει από τα βορειοανατολικά και κρατάει σταθερή πορεία στην αριστερή πλευρά της, έχοντας απέναντι την Πλάκα. Μετά από περίπου δυόμισι ώρες μάλλον επίπονης ανάβασης φτάνετε στο οροπέδιο του Λάζου. Εδώ υπάρχει νερό και δυνατότητα κατασκήνωσης, αν βλέπετε πως δεν έχετε άλλες αντοχές για την επόμενη ανάβαση. Στην άκρη του οροπεδίου συνεχίζει το μονοπάτι με κατεύθυνση βορειοανατολική μέσα στην κοίτη του ρέματος. Είναι ένα όχι και τόσο ομαλό μονοπάτι, που στο τέλος βγάζει στο διάσελο Μπότσικας – Πύργου βόρεια της Βαθιάς Λάκκας. Από εκεί μπορείτε να ακολουθήσετε τη διαδρομή για την Πυραμίδα όπως ακριβώς περιγράφεται στη διαδρομή Καλοσκοπή – Πυραμίδα. Αν θελήσετε να κάνετε όλη την ανάβαση σε μία ημέρα, τότε ξεκινήστε πολύ νωρίς το πρωί για να προλάβετε, καθώς η ανάβαση στην Πυραμίδα από Συκιά διαρκεί το λιγότερο πέντε με έξι ώρες.
Να σημειωθεί ότι το φθινόπωρο ο καιρός είναι ευμετάβλητος και, πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε διαδρομή, πρέπει να είστε κατάλληλα εξοπλισμένοι για κάθε απρόοπτο. Ο περίπατος στο βουνό, ακόμα και ο φαινομενικά πιο εύκολος, μπορεί να κρύβει μεγάλους κινδύνους. Επίσης, αποφύγετε να πραγματοποιήσετε διαδρομές που είναι πέρα από τις δυνατότητές σας. Ενας οδηγός βουνού ή έστω ένας πεπειραμένος ορειβάτης μπορεί να σας βοηθήσει να χαρείτε την περιπλάνησή σας πολύ περισσότερο.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Στην Γκιώνα θα ήταν καλύτερο να μεταβείτε με το δικό σας όχημα, καθώς τα δρομολόγια των τοπικών συγκοινωνιών είναι ιδιαίτερα αραιά. Συγκεκριμένα:
Με αυτοκίνητο: Στο 200ό χιλιόμετρο της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας, μετά τις Θερμοπύλες, ακολουθήστε τον οδικό άξονα προς Αμφισσα και στο 51ο χιλιόμετρο, περνώντας από Γραβιά, ακολουθήστε το δρόμο που υπάρχει δεξιά. Σε 15 χιλιόμετρα είστε στην είσοδο της Καλοσκοπής. Σε αρκετά σημεία υπάρχει και η αντίστοιχη σήμανση.
Με τρένο: Ο πλησιέστερος σταθμός είναι του Μπράλου. Από εκεί πρέπει να πάρετε ταξί για μια διαδρομή περίπου 30 λεπτών.
Με ΚΤΕΛ: Για να πάτε ώς την Καλοσκοπή ή τη Συκιά, πρέπει να φτάσετε πρώτα ώς τη Λαμία ή την Αμφισσα. Από εκεί μπορείτε να αλλάξετε λεωφορείο, αλλά πρώτα ελέγξτε τα δρομολόγια τηλεφωνικά για να μη βρεθείτε προ εκπλήξεων (ΚΤΕΛ Αμφισσας τηλ. 2265028226, ΚΤΕΛ Λαμίας τηλ. 2265063276)
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Καλοσκοπή:
Ξενώνας της Γιούλας: Στην πλατεία του χωριού, πάνω από το παλιό δημοτικό σχολείο που σήμερα φιλοξενεί τη λαογραφική έκθεση, λειτουργεί όλο το χρόνο ο ξενώνας της Γιούλας. Σερβίρει σπιτικό πρωινό και παραδοσιακά φαγητά κατά παραγγελία (υπεύθυνη: Γιούλα Κυριαζή, τηλ. 22650-61.251, κιν. 6948-549.647).
Vista Mountain Resort: Βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. απ’ το χωριό, στη θέση Αγία Τριάδα. Λειτουργεί όλο το χρόνο, είναι ιδανικός τόπος για ξεκούραση χειμώνα και καλοκαίρι (υπεύθυνος: Ι. Χ. Γεωργούλιας, τηλ. 22310-82.961-63, Fax 22310-82.964, www.vistaresort.gr).
Συκιά:
Ασέληνος (υπεύθυνος: Παπαθανασίου Γεώργιος, τηλ. 22660-51.455, 22660-51.555)
ΚΕΙΜΕΝΟ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΖΙΜΕΑΣ
