Εγχειρίδιο σε 9 βήματα για τα αυθαίρετα

1. Με ποιο τρόπο μπορώ να πετύχω «ελάφρυνσεις» επί του αρχικού προστίμου και μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής των δόσεων;

Όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, όσοι ιδιοκτήτες υπαχθούν στη ρύθμιση σε διάστημα έξι μηνών από τη δημοσίευση του νόμου (ΦΕΚ), το πρόστιμο καταβάλλεται εντός προθεσμίας 102 μηνών, δηλαδή σε δεκαεπτά μηνιαίες δόσεις. Για όσους καθυστερήσουν την ρύθμιση, με την πάροδο του χρόνου ελαχιστοποιείται και ο αριθμός των δόσεων. Για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης που αποφασίσει να προχωρήσει σε ρύθμιση του ακινήτου στο δεύτερο εξάμηνο (από τη δημοσίευση), το πρόστιμο θα πρέπει να καταβληθεί εντός 84 μηνών ή σε 14 εξαμηνιαίες δόσεις, ενώ κατά την περίοδο ένταξης στο τρίτο εξάμηνο το πρόστιμο καταβάλλεται εντός 60 μηνών (ή 10 εξαμήνων). Πάντως, σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη μηνιαία δόση ορίζεται στα 50 ευρώ και η ελάχιστη εξαμηνιαία στα 300 ευρώ. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου. Ενώ, εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση ανέρχεται στο 10% του προστίμου.

2. Ποιες κατηγορίες αφορά και τι προβλέπει η μείωση προστίμων σε Ειδικές Ομάδες Πληθυσμού;

Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από πρόσωπα με τις παραπάνω ιδιότητες, καταβάλουν ποσοστό 15% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ τα άτομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ), με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Παλιννοστούντες ομογενείς, οι οποίοι έχουν εγγραφεί στα Μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή κοινότητας, καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Οι διατάξεις του ανωτέρω εδαφίου εφαρμόζονται και για τους Έλληνες πολίτες μουσουλμάνους που έχουν εγκατασταθεί στη Θράκη. Οι πολύτεκνοι, καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ στην περίπτωση δευτερεύουσας κατοικίας, καταβάλουν ποσοστό 50% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Οι τρίτεκνοι, με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, καταβάλουν ποσοστό 30% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι καταβάλουν το 70%.

3.Έχω κάνει κάποιες μεταβολές στην κατοικία μου, που ωστόσο δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια. Τι ισχύει σε αυτή την περίπτωση;

Ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα διαφοροποιείται αρκετά σε σχέση με τον 4014 με κύριο γνώρισμά του την κατηγοριοποίηση των αυθαιρεσιών. Βασικός άξονας αποτελεί η κατηγοριοποίηση για το μέγεθος της αυθαιρεσίας, καθώς για πρώτη φορά, μικρές αυθαιρεσίες θα μπορούν να εξαιρεθούν των κυρώσεων του νόμου με την πληρωμή ενός ποσού, το οποίο έχει οριστεί στα 500 ευρώ, ενώ δεν θα υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής. Σε αυτή τη κατηγορία υπάγονται παραβάσεις σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια με οικοδομική άδεια όπως για παράδειγμα πέργκολες, μπάρμπεκιου, χωρίσματα δωματίων με γυψοσανίδες κ.ά. παραβάσεις οι οποίες δεν μεταβάλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια.

4. Είναι υποχρεωτική η ένταξη στο σύστημα «ηλεκτρονικής ταυτότητας κτηρίου» για την τακτοποίηση ημιυπαίθριων χώρων;

Η περίπτωση αυτή υπάγεται στην κατηγορία «μεσαίες παραβάσεις». Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει παραβάσεις οι οποίες έχουν γίνει πριν από τον Ιούλιο του 2011, ημερομηνία η οποία θεωρείται «κόκκινη γραμμή» και στις οποίες η υπέρβαση δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια.

Δηλαδή, όπως και προηγουμένως οι παραβάσεις αυτές αφορούν κτίρια με νόμιμη οικοδομική άδεια και σε αυτές περιλαμβάνονται και οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι. Η εξαίρεση από την κατεδάφιση και για αυτή την κατηγορία θα είναι οριστική. Σε αυτή την κατηγορία θα υπάρχει πρόστιμο το οποίο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Για να ολοκληρώσει ο ιδιοκτήτης την διαδικασία θα πρέπει να εντάξει την ιδιοκτησία του στο σύστημα της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου.

5. Έχω ένα μικρό εξοχικό εδώ και χρόνια, δίχως οικοδομική άδεια. Γλυτώνει την κατεδάφιση;

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι «μεγάλες παραβάσεις» περιέχουν τα εξ” ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δε διαθέτουν οικοδομική άδεια καθώς και όσα έχουν άδεια, αλλά η υπέρβαση δόμησης είναι πάνω από 40% από όσο προβλέπει η άδεια.

Η διαφορά σε σχέση με προηγούμενα είναι ότι τα κτίρια αυτά θα εξαιρούνται τις κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια και όχι διά παντός. Η καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής για αυτή την κατηγορία είναι δεκαοκτώ μήνες, ενώ και εδώ το πρόστιμο που καλείται να πληρώσει ο ιδιοκτήτης θα υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της κατασκευής.

6. Αναμένω χρόνια την ένταξη στο σχέδιο της περιοχής μου. Διατρέχω τον ίδιο κίνδυνο;

Το καθεστώς αυτό θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο και αν ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσό συντελεστή κάνοντας χρήση της τράπεζας γης.

Σε αυτή την περίπτωση και μετά την αποπληρωμή του προστίμου θα μπορεί να εξαιρεθεί μόνιμα της κατεδάφισης όπως και τα κτίσματα των δύο προηγούμενων κατηγοριών. Τα κτίρια που υπάγονται στην συγκεκριμένη κατηγορία θα ελεγχθούν εντός επταετίας υποχρεωτικά από τους αρμόδιος ελεγκτές δόμησης για την ορθότητα των όσων δηλώθηκαν στην αίτηση υπαγωγής.

7. Ποιες οι κυρώσεις στους εμπλεκόμενους μεταβίβασης αυθαίρετων;

Οι συμβολαιογράφοι που συντάσσουν συμβόλαια, οι δικαιοπρακτούντες, οι μεσίτες που μεσολαβούν, οι δικηγόροι που παρίστανται στη σύνταξη συμβολαίων, οι υποθηκοφύλακες ή οι προϊστάμενοι των κτηματολογικών γραφείων που μεταγράφουν αυθαίρετα κτίσματα, καθώς και οι μηχανικοί που χορήγησαν ανακριβή βεβαίωση, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή από 30.000 μέχρι 100.000 ευρώ, ανάλογα με την αξία της αυθαίρετης κατασκευής.

8. Ποιες κατηγορίες ακινήτων κρίνονται κατεδαφιστέες και πώς «διορθώνεται» το ζήτημα αδυναμίας εκτέλεσης των κατεδαφίσεων;

Όλες οι αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις, οι οποίες εκτελέστηκαν μετά τις 28/7/2011 καθώς και αυτές που δεν μπορούν να υπαχθούν στις διατάξεις του παρόντος, είναι κατεδαφιστέες. Πλέον, σε κάθε αποκεντρωμένη διοίκηση τηρείται μητρώο, στο οποίο εγγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν πρωτόκολλα κατεδάφισης. Σε περίπτωση αδυναμίας εκτέλεσης των αποφάσεων κατεδάφισης λόγω της άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να συνάψουν τις σχετικές συμβάσεις θα επιβάλλεται και πρόστιμο ύψους από 6.000 έως 10.000 ευρώ, με τις αστυνομικές αρχές να αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο.

9. Τι σημαίνει πρακτικά ο θεσμός της «Τράπεζα Γης» που καθιερώνεται θεσμικά για πρώτη φορά;

Προβλέπεται ότι για την εκπλήρωση και την ταχεία πρόοδο της διαδικασίας της περιβαλλοντικής αποκατάστασης καθώς και ολοκλήρωσης του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, καθορίζεται, αποκλειστικά ηλεκτρονική διαδικασία καταγραφής και διαχείρισης των τίτλων δικαιώματος συντελεστή δόμησης η οποία ονομάζεται «Τράπεζα Γης». Προβλέπεται διαδικασία συγκέντρωσης, επεξεργασίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης των τίτλων συντελεστή δόμησης και των δικαιωμάτων και αξιών που δημιουργεί το κράτος μέσα από τις χωροταξικές και περιβαλλοντικές ρυθμίσεις.