«Δράσεις Ενεργού Πολίτη». Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου, Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου

Αριθμ. 130372/ΓΔ4 – ΦΕΚ Τεύχος Β 6048/01.11.2024
Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου.

Το Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου ορίζεται ως εξής:

1. Εισαγωγή

Ο σημερινός πολίτης καλείται να ανταποκριθεί στο συνεχώς μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον, αναλαμβάνοντας υπεύθυνα δράση και πρωτοβουλίες. Για την προετοιμασία των μαθητών και μαθητριών ώστε να είναι ενεργοί πολίτες, επιλέχθηκε ως πλαίσιο οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), όπως θεσπίστηκαν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) το 2015. Οι ΣΒΑ προσφέρουν έναν παγκόσμιο καταστατικό χάρτη για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καλώντας τους πολίτες να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός δίκαιου, ειρηνικού και βιώσιμου μέλλοντος.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» προωθεί μια ολιστική προσέγγιση, ενσωματώνοντας τους 17 ΣΒΑ και καλλιεργώντας στους μαθητές και τις μαθήτριες τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν σύνθετα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Σκοπός του ΠΣ είναι να προετοιμάσει πολίτες με δεξιότητες κριτικής σκέψης, συνεργασίας και κοινωνικής υπευθυνότητας οι οποίοι συμβάλουν ενεργά στη δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας, βασισμένης στην αειφορία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιβαλλοντική προστασία.

Το Πρόγραμμα Σπουδών δίνει έμφαση στην αρχή της ατομικής και συλλογικής υπευθυνότητας, προωθώντας την ενεργή εμπλοκή της σχολικής κοινότητας και ευρύτερων κοινωνικών ομάδων σε δράσεις που προετοιμάζουν και διαμορφώνουν δημιουργικούς, ενεργούς και κριτικά σκεπτόμενους πολίτες. Αυτοί οι πολίτες μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην επίτευξη των 17 ΣΒΑ του ΟΗΕ, καθώς και σε σημαντικές όψεις της ικανότητας του πολίτη, όπως ορίζονται στη Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2018/C 189/01), δημιουργώντας ένα σχολικό περιβάλλον που προάγει τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους σε δράσεις και προγράμματα, εκπαιδεύονται να κατανοούν την πολυπλοκότητα των σύγχρονων προκλήσεων, να δρουν με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη και να καλλιεργούν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις στάσεις που απαιτούνται για να συμβάλουν σε ένα βιώσιμο, δίκαιο και αλληλέγγυο μέλλον.

Η σύνδεση των Δράσεων Ενεργού Πολίτη με τους 17 ΣΒΑ του ΟΗΕ γίνεται μέσα από την εφαρμογή πρακτικών και στοχευμένων προγραμμάτων που συνδυάζουν την εκπαίδευση, τη δράση και τον κοινωνικοκριτικό στοχασμό. Η εκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη ενισχύεται από ευρωπαϊκές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η Παγκόσμια Σύμπραξη για την Πράσινη Εκπαίδευση (Greening Education Partnership – GEP) που προωθεί η UNESCO. Οι πρωτοβουλίες έχουν στόχο να προάγουν την ενσωμάτωση της αειφορίας στα εκπαιδευτικά προγράμματα και την αλλαγή παραδείγματος στην εκπαιδευτική διαδικασία θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία σχολείων που ενστερνίζονται την αειφορία και υιοθετούν τη βιώσιμη προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα. Το Πρόγραμμα Σπουδών οργανώνεται σε 17 θεματικές ενότητες, που αντιστοιχούν στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), και απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες τεσσάρων (4) ηλικιακών επιπέδων: Νηπιαγωγείο έως Γ’ τάξη του Δημοτικού, Δ’ έως ΣΤ’ τάξη του Δημοτικού, Γυμνάσιο και Λύκειο. Τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα επιτυγχάνονται μέσω προγραμμάτων δράσεων ενίσχυσης της ενεργού πολιτειότητας, εργαστηρίων δεξιοτήτων, επιμέρους γνωστικών αντικειμένων, σχολικών δραστηριοτήτων και δράσεων που σχετίζονται με ημέρες αφιερωμένες σε θέματα αειφορίας και ενεργού πολιτείας, όπως η Ημέρα Αθλητισμού, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, η Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, και η Πανελλήνια Σχολική Ημέρα Φιλοζωίας. Παρά την κατανομή των μαθησιακών αποτελεσμάτων σε τέσσερα (4) ηλικιακά επίπεδα, αυτά μπορούν να εφαρμοστούν σε δράσεις οποιασδήποτε ηλικιακής ομάδας. Επιπλέον, προτείνεται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις να επικεντρώνονται στην προώθηση των 17 ΣΒΑ, δίνοντας την ευκαιρία στους μαθητές και τις μαθήτριες να διερευνήσουν το περιεχόμενο των γνωστικών αντικειμένων, αναζητώντας συνδέσεις με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Η μεθοδολογική προσέγγιση του Προγράμματος Σπουδών εστιάζει στην ολιστική, διαθεματική και διεπιστημονική ανάλυση των θεμάτων, προκειμένου να αναδειχθεί η πολυπλοκότητα και η ποικιλία των παγκόσμιων προκλήσεων. Έτσι, οι μαθητές και οι μαθήτριες αναγνωρίζουν τα προβλήματα, σκέφτονται κριτικά για τις λύσεις τους, συνεργάζονται για να προτείνουν εναλλακτικές και εφαρμόζουν στρατηγικές που προάγουν τη βιωσιμότητα. Κάθε θεματική ενότητα μπορεί να διαχέεται μεταξύ των γνωστικών αντικειμένων, οδηγώντας στη διαμόρφωση ενός κοινού οράματος σε επίπεδο σχολικής μονάδας και κοινότητας, προωθώντας ουσιαστικά την επίτευξη των στόχων. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί, είτε ατομικά είτε σε ομάδες, είναι σημαντικό να ξεπεράσουν τα παραδοσιακά όρια των μαθημάτων και των θεματικών ενοτήτων, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας κατάλληλες δράσεις ενεργού και ολιστικού χαρακτήρα, πλήρως εναρμονισμένες με τους 17 ΣΒΑ.

Με αυτόν τον τρόπο, διαμορφώνεται ένα νέο οικοκοινωνικό εκπαιδευτικό περιβάλλον για βιώσιμη πολιτειότητα, όπου οι δράσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας εμπλουτίζονται με νέα νοήματα, κοινωνικές πρακτικές και υλικές οντότητες. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σπουδών και όσες σχετικές σχεδιάζονται και υλοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς σε συνεργασία με τους μαθητές και τις μαθήτριες, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός σχολείου που ενσωματώνει την πολιτική/ κοινωνική αυτενέργεια, τη συμμετοχικότητα και τη συμπερίληψη. Αυτό το μοντέλο ενθαρρύνει εξίσου τη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική μάθηση, καθώς εκπαιδευτικοί και μαθητές/τριες αναπτύσσουν την ικανότητα και τη βούληση να συμμετέχουν κριτικά στις δημοκρατικές διαδικασίες. Έτσι, ενισχύεται η κριτική σκέψη και δημιουργείται ένα ανθεκτικό σχολείο που μπορεί να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις και να επιλύσει προβλήματα βιωσιμότητας σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο

Αναλυτικά το Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη»

Δημοσιεύτηκε στον Οδηγό του Πολίτη (https://www.odigostoupoliti.eu)