Διατάραξη κοινής ησυχίας με θορύβους από αυτοκίνητα και ποιες ποινές μπορούν να επιβληθούν
Ερώτημα της Ελληνικής Αστυνομίας σχετικά με το ζήτημα της επιβολής του μέτρου της δήμευσης, κατά το άρθρο 68 του Ποινικού Κώδικα, σε περιπτώσεις διατάραξης της κοινής ησυχίας με θορύβους που προκαλούνται από οχήματα
Επί του παραπάνω ερωτήματος της Ελληνικής Αστυνομίας η Εισαγγελία Αρείου Πάγου γνωμοδότησε (γνωμοδότηση 18/2021) ως εξής:
Η επιβολή της παρεπόμενης ποινής της δήμευσης του θορυβογόνου οχήματος, αυτοκινήτου ή μοτοσυκλέτας, κατά του οδηγού – ιδιοκτήτη που τέλεσε την αξιόποινη πράξη της διατάραξης κοινής ησυχίας με αυτό, έχει σιωπηρά αποκλεισθεί από το νομοθέτη.
Κατά τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα, στον κύκλο των δυνάμενων να δημευτούν αντικειμένων (άρθρο 68 παρ.1 ΠΚ) ανήκει και η κατηγορία των μέσων τέλεσης του εγκλήματος. Ωστόσο, η επιβολή της παρεπόμενης ποινής της δήμευσης του θορυβογόνου οχήματος κρίνεται εν προκειμένω ιδιαίτερα επαχθής και, ως εκ τούτου, αντιβαίνουσα στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη ότι προβλέπονται άλλες παρεπόμενες ποινές και διοικητικά μέτρα για την εν λόγω περίπτωση (άρ. 15 και 81 του ΚΟΚ, ΚΥΑ 30870/1983).
Περαιτέρω όμως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο θόρυβος δεν προκαλείται από ενσωματωμένο στο όχημα και, επομένως, συστατικό μέρος αυτού, ηχητικό σύστημα, αλλά από φορητή ηχητική συσκευή, η οποία συνιστά αυτοτελές πράγμα, λόγου χάριν ένα φορητό ραδιόφωνο ή μία κόρνα χειρός, η επιβολή της παρεπόμενης ποινής της δήμευσης του εν λόγω αντικειμένου κρίνεται απολύτως σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας και τη διάταξη του άρθρου 68 του Ποινικού Κώδικα
Απόσπασμα της γνωμοδότησης 18/2021 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου
«Ωστόσο, η απάντηση στο ειδικότερο ερώτημα, που αφορά τη δυνατότητα εφαρμογής της περί δημεύσεως διατάξεως του άρθρου 68 ΠΚ αναφορικά με τα θορυβογόνα οχήματα, απαιτεί προσεκτική ερμηνευτική προσέγγιση του ισχύοντος νομικού πλαισίου, την οποία επιχειρούμε με τις επισημάνσεις που ακολουθούν.
Υπό τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα η δήμευση ως παρεπόμενη ποινή προβλέπεται στο άρθρο 68, στο οποίο επαναλαμβάνεται κατά βάση η ρύθμιση του άρθρου 76 παρ.1-5 του προϊσχύσαντος ΠΚ, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί με το Ν.4478/2017 (βλ. Αιτιολ.Έκθ. σχ.ΠΚ και Στ.Παύλου/Κ.Κοσμάτου, Οι κυρώσεις στο νέο Ποινικό Κώδικα, 2020, σελ.81, Λ. Μαργαρίτη/Ν. Παρασκευόπουλου/Γ. Νούσκαλη, Ποινολογία, 2020, σελ.53). Στον κύκλο των δυνάμενων να δημευτούν αντικειμένων ανήκει κατά το νόμο (άρθρ. 68 παρ.1 ΠΚ) και η κατηγορία των μέσων τέλεσης του εγκλήματος ΠΚ (instrumenta sceleris). Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου αποτυπώνονται ρητά (ενδεικτικές) κατευθυντήριες γραμμές, με βάση τις οποίες το δικαστήριο οφείλει να κρίνει επί της αναλογικότητας της επιβολής της δήμευσης σε κάθε περίπτωση. Η εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας στο πεδίο της επιβολής της δήμευσης υποστηριζόταν στην Ποινική Θεωρία και πριν από το Ν. 4478/2017 (βλ. Στ.Παύλου, Η δήμευση στον Ποινικό Κώδικα και στους Ειδικούς Ποινικούς Νόμους, 1994, σελ.106 επ.). Αλλά και σε επίπεδο γενικών οδηγιών της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, στην Εγκύκλιο υπ’ αριθμ. 108/Εγκ. 1/2005 ΕισΑΠ [Δ.Λινού] (ΠοινΧρ 2005,1072 και ΠοινΔικ 2005,172), αναφερόμενη στη δήμευση οχημάτων οδηγών τελούντων αδικήματα του ΚΟΚ, υπερισχύουσα της προγενέστερης ΕγκΕισΑΠ 8/1983 [Σπ.Κανίνια] (ΠοινΧρ 1983,982), τονίζεται ότι “… η δήμευση συνιστά έναν κατ’ εξαίρεση επιτρεπτό περιορισμό του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 17 του Συντάγματος. Κατά την επιβολή του περιορισμού αυτού, όπως άλλωστε και για τους κάθε είδους περιορισμούς των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου, πρέπει να τηρείται η αρχή της αναλογικότητας, σύμφωνα με τη ρητή επιταγή του άρθρου 25 παρ.1 του Συντ., παραβιάζεται δε προδήλως η αρχή αυτή, ως προς την επιμέτρηση της ποινής, αφού, επί ήσσονος βαρύτητας κύριας ποινής … επιβάλλεται η βαρύτατη παρεπόμενη ποινή της δήμευσης των οχημάτων … . Η επιβολή, τέλος, της πιο πάνω παρεπόμενης ποινής, που αποτελεί ιδιαίτερα επαχθές μέτρο, τελεί σε προφανή δυσαναλογία προς τον επιδιωκόμενο σκοπό της γενικής πρόληψης…”.
Ακόμη, στην ίδια εισαγγελική εγκύκλιο περιέχεται η σημαντική ερμηνευτική παραδοχή ότι όταν από το νόμο προβλέπεται η επιβολή των ειδικά αναφερόμενων διοικητικών μέτρων και παρεπόμενων ποινών (αφαίρεση της άδειας ικανότητας οδηγού, των κρατικών πινακίδων κυκλοφορίας του οχήματος, ακινητοποίηση και φύλαξή του), ο νομοθέτης θέλησε μόνο την επιβολή των εν λόγω ρητά προβλεπόμενων κυρώσεων και συνεπώς η δήμευση του οχήματος, ως πρόσθετη ποινική κύρωση, βρίσκεται σαφώς εκτός της βουλήσεώς του. Οι θέσεις αυτές της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου έτυχαν θετικής αποδοχής από την Ποινική Επιστήμη (βλ. Μ.Καϊάφα- Γκμπάντι/Ν.Μπιτζιλέκη/Ε.Συμεωνίδου-Καστανίδου, Δίκαιο των Ποινικών Κυρώσεων, 2008, σελ. 69-70) και μάλιστα σχολιάστηκαν εγκωμιαστικά, ως εκφερόμενες με τον “εμπεριστατωμένο και νηφάλιο λόγο” του (τότε) Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου (βλ. Στ.Παύλου, Και πάλι η [ανεπίτρεπτη] δήμευση οχημάτων στο προσκήνιο, ΠοινΔικ 2005,447-451).
Από τα προεκτεθέντα συνάγεται ότι η επιβολή δήμευσης θορυβογόνου αυτοκινήτου οχήματος ή μοτοσικλέτας, ως παρεπόμενη ποινή κατά του οδηγού-ιδιοκτήτη, ο οποίος τέλεσε αξιόποινη διατάραξη της κοινής ησυχίας με αυτό, έχει αποκλεισθεί σιωπηρά από το νομοθέτη, ο οποίος έχει προβλέψει αποκλειστικά άλλες παρεπόμενες ποινές και διοικητικά μέτρα (άρθρα 15 και 81 ΚΟΚ και ΚΥΑ 30870/1983), ενώ και η προβλεπόμενη στο άρθρο 10 Ν.4637/2019 ελαφριά ποινή (φυλάκιση έως πέντε μηνών ή χρηματική ποινή έως 150 ημερήσιες μονάδες) ανατρέπει τη συνταγματικά και νομοθετικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας σε περίπτωση επιβολής της ιδιαίτερα επαχθούς παρεπόμενης ποινής της δήμευσης του οχήματος.
Τέλος, επισημαίνουμε ότι, όταν ο υπερβολικός θόρυβος προκαλείται όχι με ενσωματωμένο στο όχημα ηχητικό σύστημα-συστατικό αυτού (πρβλ. άρθρ. 953 ΑΚ) αλλά με φορητή συσκευή που συνιστά αυτοτελές πράγμα, μεταφερόμενο με το όχημα (όπως: φορητό ραδιόφωνο με μεγάλα ηχεία και δυνατότητα υψηλής έντασης ήχου, κόρνα χειρός κ.ά.), η επιβολή της παρεπόμενης ποινής της δήμευσης αυτού του αντικειμένου ως μέσου τέλεσης του ποινικού αδικήματος (instrumentum sceleris) θεωρείται απολύτως συμβατή με τη διάταξη του άρθρου 68 ΠΚ και εναρμονίζεται με την αρχή της αναλογικότητας»
Η γνωμοδότηση 18/2021 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου
Ποιες είναι οι ώρες κοινής ησυχίας. Ποινή φυλάκισης για τους παραβάτες
Με τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα η διατάραξη της κοινής ησυχίας τιμωρείται με φυλάκιση έως πέντε μηνών
Οι ώρες κοινής ησυχίας προβλέπονται από την παρακάτω Αστυνομική Διάταξη:
Αριθ. 1023/2/37-ια. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΥΠ ΑΡΙΘ. 3 – ΦΕΚ B 15 – 12.01.1996
Μέτρα για την τήρηση της κοινής ησυχίας
Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
Ώρες μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας – Απαγορεύσεις
1. Οι ώρες της μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας καθορίζονται ως εξής:
α. Κατά τη θερινή περίοδο από 15.00 έως 17.30 και από 23.00 έως 07.00
β. Κατά τη χειμερινή περίοδο από 15.30 έως 17.30 και από 22.00 έως 07.30
2. Ως θερινή περίοδος, για την εφαρμογή της παρούσας, λογίζεται το χρονικό διάστημα από την 1 Απριλίου έως την 30 Σεπτεμβρίου και ως χειμερινή το χρονικό διάστημα από την 1 Οκτωβρίου έως την 31 Μαρτίου.
3. Κατά τις ώρες της μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας απαγορεύονται:
α. Οι εργασίες ή άλλες δραστηριότητες που δημιουργούν θόρυβο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, που δεν επιδέχονται αναβολή, με ειδική αιτιολογημένη άδεια του διοικητή του οικείου Αστυνομικού Τμήματος μπορεί να επιτραπεί η εκτέλεση εργασίας, ιδίως κοινής ωφέλειας, που προκαλεί θόρυβο.
β. Η λειτουργία κάθε μουσικού οργάνου ή συσκευής ραδιοφώνου, μαγνητοφώνου ή τηλεόραση σε υψηλή ένταση, οι φωνασκίες, οι θορυβώδεις χοροί και κάθε άλλη θορυβώδης εκδήλωση σε κατοικία ή άλλους ιδιωτικούς χώρους.
γ. Τα τραγούδια, οι φωνασκίες, η χρήση μουσικών οργάνων, η λειτουργία ραδιοφώνων, μαγνητοφώνων και τηλεοράσεων στους δρόμους, πλατείες και δημόσιους γενικά χώρους κατοικημένων περιοχών, καθώς και μέσα στα οχήματα μεταφοράς του κοινού.
δ. Τα θορυβώδη παίγνια σε καφενείο, σφαιριστήρια ή άλλα δημόσια κέντρα, καθώς και οι φωνασκίες και συζητήσεις σε υψηλό τόνο των θαμώνων των κέντρων αυτών.
ε. Οι θορυβώδεις συζητήσεις και διαπληκτισμοί σε σταθμούς αυτοκινήτων (λεωφορείων, ΤΑΞΙ, κ.λ.π.), η φόρτωση ή εκφόρτωση εμπορευμάτων σε ή από φορτηγά αυτοκίνητα, που δημιουργεί θόρυβο, καθώς και η θορυβώδης λειτουργία της μηχανής τροχοφόρου, το οποίο είναι σε στάση.
στ. Η χρήση σειρήνων ή άλλων ηχητικών οργάνων ή συστημάτων ασφαλείας, χωρίς να συντρέχει λόγος έκτακτης ανάγκης, καθώς και η δοκιμαστική λειτουργία αυτών.
Άρθρο 2
Γενικές απαγορεύσεις και υποχρεώσεις
1. Απαγορεύεται καθ` όλες τις ώρες του 24ώρου:
α. Το ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια στους δρόμους, στις πλατείες και γενικά στους κοινόχρηστους χώρους που προκαλούν θόρυβο.
β. Η διαλάληση με τη χρήση μεγαφώνων ή άλλων ηχητικών οργάνων από μικροπωλητές, εμπόρους και λοιπούς επαγγελματίες ή άλλα πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό αυτών των πωλουμένων ειδών, του επαγγέλματος ή των παρεχομένων υπηρεσιών τους, καθώς και η με τα ίδια μέσα, αναγγελία από οποιοδήποτε πρόσωπο περί της τελέσεως καλλιτεχνικών, θεατρικών ή μουσικών παραστάσεων, θεαμάτων και λοιπών παρεμφερών εκδηλώσεων ή επιδείξεων (Το εδάφιο β αντικαταστάθηκε όπως παρατίθεται με το άρθρο 1 ΑΔ 3Α/1998, ΦΕΚ Β 761/24.7.1998)
γ. Η διαλάληση από τους διευθυντές και τους υπαλλήλους των καταστημάτων των πωλουμένων ειδών ή των προσφερομένων υπηρεσιών, με σκοπό την προσέλκυση πελατών με φωνές και εκκλήσεις `Όταν διαπράττεται
παράβαση των ανωτέρω από υπαλλήλους, συνυπεύθυνοι είναι και οι διευθυντές των καταστημάτων.
2. Οι ιδιοκτήτες ή διευθυντές εργοστασίων, εργαστηρίων, δημοσίων κέντρων και λοιπών επιχειρήσεων υποχρεούνται όπως, με μηχανικά ή άλλα πρόσφορα τεχνικά μέσα (ηχομόνωση κ.λ.π.) περιστέλλουν στο ελάχιστο δυνατό όριο το θόρυβο που προκαλείται από τη λειτουργία αυτών.
Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι ιδιοκτήτες οικιών, όταν από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων θέρμανσης, κλιματισμού ή άλλων μηχανημάτων προκαλείται θόρυβος, από τον οποίο διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων.
3. Οι κάτοικοι κατοικιδίων ζώων ή πτηνών υποχρεούνται όπως λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο, ώστε αυτά να μην διαταράσσουν με οποιονδήποτε τρόπο την ησυχία των περιοίκων.
4. Οι αρμόδιοι για την τοποθέτηση ηλεκτρονικών ηχητικών συστημάτων ασφαλείας σε ιδιωτικά και δημόσια οικήματα ή αυτοκίνητα υποχρεούνται να τοποθετούν, ελέγχουν και ρυθμίζουν αυτά σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές τους, ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη λειτουργία τους.
Άρθρο 3
Απαγορεύσεις σε δημόσια κέντρα
1. Απαγορεύεται στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος των άρθρων 37, 38 και 39 της Αιβ 8577/1983 Υγειονομικής Διάταξης (Β 526), καθώς και στις αμιγείς αίθουσες διενέργειας ψυχαγωγικών τεχνικών παιγνίων, η λειτουργία κάθε είδους μουσικών οργάνων, καθώς και στερεοφωνικών μηχανημάτων και ηλεκτροφώνων, χωρίς άδεια της αρμόδιας αρχής. Επίσης στα ανωτέρω καταστήματα απαγορεύονται τα τραγούδια, οι απαγγελίες και άλλες θορυβώδεις εκδηλώσεις, καθώς, και η χρήση ραδιοφώνων και τηλεοράσεων, εφόσον προκαλείται διατάραξη της ησυχίας των περιοίκων (Η παρ.1, η οποία είχε τροποποιηθεί με την ΑΔ 3Α/1998 (ΦΕΚ Β 761/1998), αντικαταστάθηκε όπως παρατίθεται με την υπ`αριθ.1010/12/4-γ/2001 Απόφαση του Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας – Β 180)
2. Άδεια λειτουργίας μουσικών οργάνων χορηγείται εφόσον δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων. Στην άδεια αναγράφεται η διάρκεια, το είδος και ο αριθμός των μουσικών οργάνων, η θέση τοποθέτησης αυτών και κάθε άλλος περιοριστικός όρος που καθορίζεται από την Υγειονομική Υπηρεσία.
3. Η ανωτέρω άδεια χορηγείται μέχρι την 22.00 ώρα τη χειμερινή περίοδο και την 23.00 ώρα τη θερινή και μπορεί να παραταθεί ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων, ανάλογα με το είδος των μουσικών οργάνων και τη θέση του κέντρου σε σχέση με τους γύρω κατοικημένους χώρους, για τα κέντρα που λειτουργούν σε κλειστό χώρο μέχρι την 03.00 ώρα και για τα κέντρα που λειτουργούν σε ανοικτό χώρο μέχρι την 02.00 ώρα, με την προϋπόθεση ότι δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων.
4. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η ένταση των μουσικών οργάνων πρέπει να είναι χαμηλή, ανάλογα με το χώρο, ώστε να δημιουργείται ευχάριστη ατμόσφαιρα στο κατάστημα.
5. Η άδεια λειτουργίας μουσικών οργάνων μπορεί να αφαιρείται προσωρινά με απόφαση της αρχής που την εξέδωσε, εφ`όσον διαπιστώνεται παραβίαση των όρων αυτής ή οριστικά σε περίπτωση υποτροπής.
6. Επιτρέπεται στα καταστήματα πώλησης ειδών μουσικής η λειτουργία μουσικών οργάνων στο βάθος του καταστήματος και σε χαμηλή ένταση κατά τις ώρες λειτουργίας αυτών.
Άρθρο 4
Ώρες λειτουργίας Κινηματογράφων – Θεάτρων
1. Απαγορεύεται η λειτουργία των κινηματογράφων πέραν της 24.00 ώρας, πλην των πόλεων Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης και Πάτρας, στις οποίες μπορούν να λειτουργούν, κατ` ανώτατο όριο, μέχρι την 00.30 ώρα κατά τη χειμερινή περίοδο και 00.45 ώρα κατά τη θερινή περίοδο.
2. Οι ώρες λειτουργίας των θεάτρων καθορίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 6 του Α.Ν. 446/1937 (ΦΕΚ Α – 23) Περί θεάτρων
3. Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η λειτουργία των μεγαφώνων σε ένταση μεγαλύτερη από εκείνη που απαιτείται για την εξυπηρέτηση των θεατών, σε καμία όμως περίπτωση δεν θα διαταράσσεται η κοινή ησυχία.
Άρθρο 5
Κυρώσεις
Οι παραβάτες της παρούσας διώκονται και τιμωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 6 του Ν. 1481/1984, εφόσον από άλλη διάταξη δεν τιμωρούνται βαρύτερα.
Άρθρο 6
Καταργούμενες διατάξεις
Από την έναρξη ισχύος της παρούσας καταργείται κάθε άλλη Αστυνομική Διάταξη που ρυθμίζει το ίδιο αντικείμενο.
Άρθρο 7
Ισχύς
Η παρούσα ισχύει στην περιοχή αρμοδιότητας Ελληνικής Αστυνομίας από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
(Εγκρίθηκε στις 8.1.1996 από τον Υπουργό Δημ.Τάξης)
Αθήνα, 8 Ιανουαρίου 1995
Ο Αρχηγός
Αντιστράτηγος ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ
Αριθ. 1023/2/37-ια. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΥΠ ΑΡΙΘ. 3 – ΦΕΚ B 15 – 12.01.1996
Με τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα η διατάραξη της κοινής ησυχίας τιμωρείται με φυλάκιση έως πέντε μηνών
Συγκεκριμένα:
Νόμος 4637/2019 – ΦΕΚ Τεύχος A 180/18.11.2019
Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 10
Διατάραξη ησυχίας
Όλες οι παραβάσεις των προεδρικών διαταγμάτων της παραγράφου 1 περίπτωση α΄ του άρθρου 12 του ν. 1481/1984 και των αστυνομικών διατάξεων της παραγράφου 3 εδάφιο β΄ του ίδιου άρθρου τιμωρούνται με φυλάκιση έως πέντε μηνών ή χρηματική ποινή έως εκατόν πενήντα ημερήσιες μονάδες
Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον Οδηγό του Πολίτη (odigostoupoliti.eu). Επιτρέπεται η αναδημοσίευση (όχι αυτολεξεί) του περιεχομένου του παρόντος άρθρου, μόνο με αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link)(https://www.odigostoupoliti.eu), της πηγής προέλευσης
