Η αξίωση των συζύγων για την περιουσία που αποκτήθηκε στο γάμο

Η αξίωση των συζύγων για την περιουσία που αποκτήθηκε στο γάμο

Τι ισχύει για την αξίωση συμμετοχής, καθενός εκ των συζύγων, στην περιουσία που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια του γάμου (αποκτήματα του γάμου)

 

Το άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ), αναφέρει τα εξής:

Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέσθηκε ο γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης το οποίο προέρχεται από τη δική του συμβολή.

Τεκμαίρεται ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο ένα τρίτο της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή.

To ίδιο εφαρμόζεται αναλογικά και στην περίπτωση διάστασης των συζύγων που διήρκεσε περισσότερο από τρία χρόνια.

Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ότι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομία ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες.

Από την διάταξη αυτή, προκύπτει, ότι η αξίωση συμμετοχής, καθενός εκ των συζύγων, στην περιουσία που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια του γάμου (αποκτήματα του γάμου) προϋποθέτει απαραίτητα να υφίσταται:

α) αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου,

β) λύση ή ακύρωση του γάμου ή τριετή διάσταση των συζύγων που απαιτείται να είναι συμπληρωμένη,

γ) συμβολή του διεκδικούντος εκ των συζύγων στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου και

δ) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της συμβολής του διεκδικούντος  και της αύξησης της περιουσίας του άλλου συζύγου, δηλαδή ο / η σύζυγος που διεκδικεί, πρέπει να αποδείξει ότι η αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου, οφείλεται και στην δική του συμβολή

Ως αύξηση νοείται η διαφορά που προκύπτει από την σύγκριση της αξίας της περιουσιακής κατάστασης κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου και της αξίας κατά το χρόνο που γεννιέται η αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα.

Η συμβολή του διεκδικούντος εκ των συζύγων στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου μπορεί να γίνει είτε με παροχή υπηρεσιών, είτε με παροχή κεφαλαίων, όταν οι παροχές αυτές δεν επιβάλλονται από την υποχρέωση συνεισφοράς στις οικογενειακές ανάγκες (άρθρο 1390 Αστικού Κώδικα (ΑΚ)).

Το είδος της συμβολής μπορεί να αναφέρεται σε οποιαδήποτε υλική παροχή, η οποία είναι εκτός των ορίων της υποχρέωσης για συνεισφορά στην αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας και στην παροχή υπηρεσιών στο συζυγικό οίκο, οι οποίες είναι αποτιμητές σε χρήμα, μετά όμως την αποτίμηση της υποχρέωσης για συνεισφορά στην κάλυψη των οικογενειακών αναγκών (άρθρο 1389 Αστικού Κώδικα (ΑΚ)).

Για το θέμα της συμβολής ο Άρειος Πάγος με αποφάσεις του έχει δεχθεί ότι, όταν ο διεκδικών σύζυγος επικαλείται συμβολή στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου δια παροχών, οι οποίες συνιστούν ειδικότερους τρόπους εκπλήρωσης της υποχρέωσής του για συνεισφορά στην αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας, όπως μεταξύ άλλων είναι και η παροχή χρημάτων προερχομένων από την εργασία του και από την επαγγελματική του δραστηριότητα τότε δεν αρκεί μόνον η εις χρήμα αποτίμηση των παροχών αυτών, αλλά πρέπει να καθορίσει και το ποσό το οποίο όφειλε, με βάση τις δυνάμεις του, να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των οικογενειακών αναγκών, αφού οι παραπάνω παροχές μόνον κατά το μέρος που υπερβαίνουν το ποσό της οφειλόμενης συνεισφοράς συνιστούν συμβολή στην περιουσιακή επαύξηση του άλλου συζύγου και παρέχουν δικαίωμα απόδοσης και όχι στο σύνολο τους. Τα παραπάνω ισχύουν όταν η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα έχει ως βάση την πραγματική συμβολή του δικαιούχου συζύγου, στην αύξηση της περιουσίας του άλλου (ΑΠ 1173/2012, ΑΠ 486/2009).

Γίνεται δεκτό ότι στην επαύξηση της περιουσίας του ενός συζύγου συμβάλλει και ο έτερος σύζυγος που αν και δεν εργάζεται, ωστόσο είναι επιφορτισμένος με την καθημερινή φροντίδα του σπιτιού και των τέκνων και εν γένει της οικογένειας.

Η αξίωση αυτή στην αύξηση της περιουσίας παραγράφεται δύο χρόνια μετά την λύση ή την ακύρωση του γάμου.

Στην περίπτωση της τριετούς διαστάσεως, η διετής παραγραφή αρχίζει από τη στιγμή που η αξίωση γεννιέται και είναι δυνατή η δικαστική επιδίωξή της (άρθρο 251 Αστικού Κώδικα (ΑΚ)), δηλαδή από τη συμπλήρωση τριετίας στη διάσταση των συζύγων.

Στην περίπτωση όμως της τριετούς διάστασης των συζύγων, χωρίς έκδοση διαζυγίου, κατά την άποψη που κυριαρχεί στη νομολογία και στη θεωρία, για όσο χρονικό διάστημα εξακολουθεί να υπάρχει η διάσταση των συζύγων πέραν της ανωτέρω τριετίας από την έναρξή της διάστασης, το δικαίωμα του συζύγου να ασκήσει την αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα δεν παραγράφεται.

Ο λόγος της μη παραγραφής αυτής είναι το ότι, εφόσον δεν έχει λυθεί ακόμη ο γάμος, δεν έχουν γεννηθεί ακόμη και οι συνέπειες της λύσης αυτού.

Υπάρχει ωστόσο το ενδεχόμενο κάποιες φορές η υπερβολικά καθυστερημένη άσκηση της αξίωσης να απορριφθεί με την ένσταση της κατάχρησης δικαιώματος.

Στην περίπτωση που έχουν αυξηθεί οι περιουσίες και των δύο συζύγων υφίστανται δύο αμοιβαίες αξιώσεις για συμμετοχή στα αποκτήματα, οι οποίες μπορούν να υπαχθούν σε συμψηφισμό

Τέλος σύμφωνα με την με αριθμό 6/2019 απόφαση της Ολομελείας του Αρείου Πάγου η λύση του γάμου με συναινετικό διαζύγιο επιφέρει απόσβεση εκατέρωθεν αξιώσεων συζύγων από τη συμμετοχή τους στα αποκτήματα