Αγκίστρι. Απόδραση για το Σαββατοκύριακο. Το νησί των μακάρων. Xρονογράφημα του Βάρναλη, που υμνεί το νησί και το χαρακτηρίζει «νησί των μακάρων» και «παράδεισο του Σαρωνικού»
Το χρονογράφημα δημοσιεύτηκε στις 15 Αυγούστου 1941 στην εφημερίδα Πρωία, μέσα στην Κατοχή δηλαδή, αλλά ο Βάρναλης αναθυμιέται ευχάριστες στιγμές από παλιότερες εποχές, μάλλον από τη δεκαετία του 1920.
Το νησί των μακάρων
Το Αγκίστρι είναι ο παράδεισος των νησιών του Σαρωνικού. «Πλέει» αντίκρυ στην Αίγινα, γεμάτο πεύκα από καταβολής κόσμου (γι’ αυτό οι αρχαίοι το ονομάζανε Πιτυόεσσα) και μαζί με τα βουνά της Πελοποννήσου και με την αλυσίδα ενός σωρού από ξερόνησα κλείνει τη θάλασσα ολόγυρα και τη μεταβάλλει σε λίμνη.
Άλλοτες της Παναγίας μπαρκάριζε χαράματα στην «Πόπη» από το λιμάνι της Αίγινας η ξέγνοιαστη παρέα, άνοιγε το πανί και το φλόκο κι άιντε μας με το κελάδημα του νερού στα πλάγια και με τη συντροφιά των γλάρων από τα ύψη για το νησί των μακάρων. Εκεί όλα: τα κρουσταλλένια νερά, η πλούσια αμμουδιά, τα πράσινα πεύκα, οι γκρίζες ελιές, τα μελάτα σύκα, το κεχριμπαρένιο ρετσίνι, το εξαίσιο κρασί, ο μυρωμένος αέρας, οι θεόρατες «σφίγγες» (σφήκες) και οι κορακοζώητοι Μαθουσάλες με τις φαντές πουκαμίσες βρίσκονται «από αιώνων» στην πρώτη ημέρα της δημιουργίας, έξω από το νόμο της φθοράς!
Ο αφρός σπιθοβολά και ραντίζει μάγουλα, μπράτσα, λαιμούς· τα μαλλιά των κοριτσιών φλέγονται στον ήλιο· οι καρδιές αγγίζουνε η μία την άλλη· κι η φαντασία δεν ακούει τιμόνι· κι ο αυτοσχέδιος τιμονιέρης κάνει επίτηδες τη βάρκα να χοροπηδά, για να τρομάζουνε τα κορίτσια, εκτός από τη μαύρη Παυλίνα, που είναι δελφίνι και πρώτο βραβείο των κολυμβητικών αγώνων.
Σε μισή ώρα η βάρκα φουντάρει στη Μετώπη. Είναι μια πλάκα από κιτρινόχωμα, με ρηχά νερά, σκεπασμένη από αμπέλια και με μια καλύβα στην άκρη, κανωμένη από καλάμια και κλαδιά. Ένα κεφάλι μισοβγαίνει κρυφά μέσα από τα κλήματα. Είναι ο δραγάτης.
– Ρε πατριώτη, μας δίνεις λίγα σταφύλια;
Ο «πατριώτης» όμως εξακολουθεί να μη φανερώνεται. Είναι ένας παίδαρος ως 18 χρονών, ηλίθιος, που δεν μπορούσε να μιλήσει. Αυτό το φυλακόσκυλο, αντί να φοβερίζει τους ανθρώπους, τους φοβάται· αντί να φυλάει, φυλάγεται. Φυλάγεται όχι να μη του κλέψουνε τα σταφύλια του, παρά για να μη του πάρουν την ευτυχία του, τη μοναξιά του και την ηλιθιότητά του!
Από τη Μετώπη, που είναι τα… προπύλαια του Αγκιστριού, φτάνει σε λίγο η παρέα στο τέρμα των πόθων. Εκεί δεν βγαίνουνε με τα πόδια, παρά με το… κεφάλι. Πέφτουνε όλοι μακροβούτι από την κουπαστή στα βαθιά νερά. Μια ώρα, δυο ώρες; Η ευτυχία δεν έχει τελειωμό, όμως η πείνα έχει πάντοτες αρχή.
Απάνου στην ακτή, έξω από το χωριό, είναι ένα μαγαζάκι με κληματαριά. Εκεί ένας χωριάτης έφερε ένα καλάθι σύκα. Τα σύκα του Αγκιστριού είναι τα καλύτερα της Ελλάδος. Αγόρια και κορίτσια πέφτουνε απάνω στο καλάθι και οι «σφίγγες» τους τ’ αρπάζουνε από το στόμα. Κι όμως πουθενά οι σφήκες δεν είναι τόσο εξημερωμένες όσο στο Αγκίστρι. Έχουνε το θάρρος της φιλίας με τους ανθρώπους. Δεν τις πειράζουν οι άνθρωποι. Εδώ δικαιολογούνε πραγματικά το επιστημονικό τους όνομα: «σφήκες οι κοινωνικοί» (vespae sociales). Ο φίλος που παραθερίζει κάθε καλοκαίρι με τη φαμίλια του σε μιαν απόμακρη ακτή, στήνοντας τη σκηνή του κάτου από τα πεύκα, φροντίζει να τις καλοπιάνει για να έχει την ησυχία του. Τις τρέφει και τις ποτίζει. Κρεμάει το αιγινήτικο κανάτι από το δέντρο καλά στουμπωμένο και τις αφήνει να βυζαίνουνε από τους πόρους τον ιδρώτα του νερού. Και κάτου από το κανάτι αφήνει τις φλούδες των πεπονιών και των σύκων να τις τρώνε τα «οικόσιτα» έντομα. Έτσι δεν τον ενοχλούνε και περνάει το καλοκαίρι του «εν αγαστή αρμονία» μαζί τους. Κι όταν αυτός θέλει να πιει νερό, πλησιάζει με το καλό, σφυρίζει συνθηματικά κι αυτές υποχωρούν μ’ ευγένεια.
Ενώ τα κορίτσια στρώνουνε το τραπέζι, δύο νεαροί πήγανε και φέρανε από το χωριό ένα λαγήνι κρασί, το όγδοο θαύμα του κόσμου! Αλλά τι να πρωτοθυμηθεί κανείς!
Μετά το γενναίο φαγοπότι, ύπνος βαθύς κάτου από τον ίσκιο των… «γελαδιών». Έτσι ονομάζουν εδώ οι χωριάτες τα πεύκα. Τα θεωρούνε πλάσματα ζωντανά και ιερά και ορκίζονται σ’ αυτά. Γιατί από τα πεύκα ζει το χωριό τόσους αιώνες. Απ’ αυτά «αρμέγεται» το φημισμένο ρετσίνι που κάνει το κρασί να μοσκοβολά.
Το απόγευμα πάλι μπάνιο στη θάλασσα ως το ηλιοβασίλεμα. Κι ύστερα πάλι φαγοπότι και ύπνος στην αμμουδιά, κάτου από τα άστρα και δίπλα στο νανούρισμα του φλοίσβου. Άμποτε να μη φέξει ποτές η αυγή του γυρισμού!
Κώστας Βάρναλης 15 Αυγούστου 1941
Το πρώτο θετικό που σκεφτήκαμε όταν αποφασίσαμε να πάμε στο Αγκίστρι ήταν πως το ταξίδι δεν χρειάζεται ιδιαίτερη οργάνωση. Το σκέφτεσαι το βράδυ και το πρωί της επομένης μπορείς να ξεκινήσεις. Δρομολόγια υπάρχουν καθημερινά, η απόσταση και η διάρκεια του ταξιδιού είναι ελάχιστες – με άλλα λόγια, κανένας παράγοντας δεν μπαίνει ανάμεσα σ’ εσένα και την εκδρομή σου! Ετσι και κάναμε, λοιπόν. Το βράδυ της Τετάρτης αποφασίσαμε να φύγουμε και την Πέμπτη το πρωί ήμασταν στο λιμάνι. Αναπληρώσαμε τον ελάχιστο χαμένο ύπνο -το καταμαράν δεν ξεκινά χαράματα, αναχωρεί τη φυσιολογική 9η πρωινή ώρα!- και αποβιβαστήκαμε στις 10 το πρωί, έχοντας όλη την ημέρα μπροστά μας.
Ολόκληρο το νησάκι καταλαμβάνει περίπου 14 τ. χλμ. Τους χειμώνες στους δύο κεντρικούς οικισμούς του μένουν περίπου 800 άνθρωποι. Σε αυτούς, τα καλοκαίρια και κυρίως τα Σαββατοκύριακα προστίθενται σχεδόν 2.500 άνθρωποι. Τη «χρυσή» εποχή που το είδαμε εμείς, στα τέλη της άνοιξης, το νησί, αν και ήρεμο, ήταν σε πυρετό προετοιμασίας. Χωρίς να έχουν ανοίξει ακόμα τα περισσότερα καφέ, μπαρ, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία, μπορούσαμε εύκολα να διακρίνουμε πως η Σκάλα, το λιμάνι και κεντρικός οικισμός του Αγκιστρίου, είναι οπωσδήποτε το τουριστικότερο σημείο του νησιού.
Από την πρώτη κιόλας βόλτα -ανηφορίζοντας από το λιμάνι, περνώντας μέσα από τη Σκάλα με οδηγό το ένστικτο και τελικό προορισμό την παραλία ή έστω τον παραλιακό δρόμο- διαπιστώσαμε πως, αντίθετα με τις πληροφορίες που είχαμε, το Αγκίστρι δεν περπατιέται εύκολα. Αν θέλει κανείς να επισκεφθεί τους διάφορους οικισμούς του και να έχει συνολική εικόνα του νησιού, χρειάζεται αυτοκίνητο ή μηχανή – ίσως και ποδήλατο αν οι αντοχές το επιτρέπουν. Η αλήθεια είναι πως τα περίπου πέντε χιλιόμετρα που χωρίζουν κατά μέσον όρο τον ένα οικισμό από τον άλλο, θα μπορούσαν να είναι ένας ευχάριστος περίπατος, υπό πολύ συγκεκριμένες συνθήκες όμως. Με την προϋπόθεση ότι θα ξεκινούσατε πολύ νωρίς έτσι ώστε να μη σας προλάβει ο ήλιος, οπωσδήποτε θα απολαμβάνατε τη σύντομη διαδρομή ώς το Μεγαλοχώρι, την πρωτεύουσα του νησιού ή ακόμα και ώς το Μετόχι, παρ’ όλες τις ανηφόρες. Αν, ωστόσο, βρεθείτε στο Αγκίστρι για μονοήμερη εκδρομή, προτιμήστε να νοικιάσετε ένα μηχανάκι ή -αν επιλέξετε να πάτε με συμβατικό πλοίο και όχι με ταχύπλοο- μεταφέρετε το δικό σας μεταφορικό μέσο.
Διανέμοντας το χρόνο σας
Οχι πως στο Αγκίστρι δεν θα μπορούσατε άνετα να περάσετε ένα Σαββατοκύριακο χαλάρωσης, αν όμως μια μονοήμερη απόδραση είναι το περισσότερο που θα μπορέσετε να διαθέσετε, θα πρέπει να οργανώσετε το χρόνο σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Αφού αποβιβαστείτε και πιείτε ένα καφέ για το «καλωσόρισες» σε κάποιο από τα πάμπολλα καφέ της Σκάλας, έχει έρθει η ώρα της θάλασσας. Πιθανότατα για μια «εξωτικότερη των αττικών παραλιών» βουτιά κάνατε τον κόπο να βρεθείτε ώς το Αγκίστρι!
Μία επιλογή σας -αν και όχι η καλύτερη- είναι οι αμμουδιές της Σκάλας, προοπτική που αξίζει να την σκεφτείτε, ειδικότερα αν δεν έχετε μεταφορικό μέσο. Η παραλία διαθέτει ξαπλώστρες και ομπρέλες, καθώς και αρκετές καφετέριες πάνω στη θάλασσα που θα σας προσφέρουν κάτι δροσιστικό.
Για τους πιο τολμηρούς, στη δεξιά άκρη του δρόμου του λιμανιού υπάρχει η παραλία της Χαλικιάδας. Σίγουρα είναι μία από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού, ωστόσο υπάρχει τίμημα: για να φτάσετε εκεί θα πρέπει να περάσετε τον τσιμεντόδρομο, να προχωρήσετε στο μονοπάτι ανάμεσα στα πεύκα και στη συνέχεια, με πολλή προσοχή, να δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας στην… καταρρίχηση πριν φτάσετε στη θάλασσα. Λίγο πριν μπείτε στο πευκοδάσος, σταθείτε στο καφέ-εστιατόριο «Αλκυόνη» για να πάρετε δυνάμεις. Πρόκειται για ένα από τα πιο διάσημα σημεία χαλάρωσης στο Αγκίστρι, με κόσμο και φιλόξενη διάθεση όλη μέρα.
Αν, πάλι, είστε ανεξάρτητοι και… αυτοκινούμενοι, μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε διάφορες παραλίες. Με κατεύθυνση προς το Μεγαλοχώρι και προσπερνώντας το θα συναντήσετε αρχικά τη Δραγονέρα. Εκτός από μία καντίνα που λειτουργεί, δεν θα βρείτε τίποτε άλλο στην παραλία, αν και δεν χρειάζεται να σας απασχολεί, καθώς τα πεύκα που φτάνουν σχεδόν ώς το νερό θα σας προσφέρουν την καλύτερη σκιά.
Συνεχίζοντας με κατεύθυνση προς το νότο, περνάτε από το Πολέμι -περιοχή όπου βρίσκεται μια παλιά εκκλησία, η Αγία Βαρβάρα- και λίγο μετά τα Λιμενάρια με το ήρεμο λιμανάκι τους. Τέλος, στη δυτική άκρη του νησιού βρίσκεται η Απόνησος. Εκτός από την πιο ήρεμη παραλία του Αγκιστρίου, η Απόνησος είναι και η πιο πράσινη ανάμεσα στις ούτως ή άλλως πράσινες παραλίες.
Σημειώστε ότι σε καθεμία από αυτές θα βρείτε ταβέρνες και καφενεία.
Ακόμα κι αν δεν είστε… άνθρωποι της θάλασσας, όμως, θα βρείτε τρόπους να γεμίσετε τη μέρα σας. Πάρτε το χρόνο σας για να περπατήσετε στο Μεγαλοχώρι και στο Πάνω Χωριό. Ανάμεσα στα διάφορα κτίσματα «αγνώστου ταυτότητος», θα εντοπίσετε και ορισμένα μικρά, λευκά, καμπυλωτά -σχεδόν κυκλαδίτικης αισθητικής- σπιτάκια, παραδοσιακά και παλιά. Επίσης, πάρτε βαθιά ανάσα και ανεβείτε ώς το Μετόχι. Θα αποζημιωθείτε, καθώς φημολογείται πως πρόκειται για το δροσερότερο σημείο του νησιού. Ακόμα, περπατήστε ώς τη Σκλήρη, στην αριστερή άκρη της Σκάλας, εκεί όπου συγκεντρώνονται τα περισσότερα ξενοδοχεία. Οπου τα κτίρια «ανοίγουν» και το επιτρέπουν, η θέα προς τη θάλασσα είναι εξαιρετική.
Σε περίπτωση που δεν επιλέξετε τίποτα από τα παραπάνω, απλά απολαύστε την εξοχή. Καθίστε σε κάποια ταβέρνα, πιείτε ένα -ή και παραπάνω- ουζάκια συνοδεία ψαρομεζέδων, γνωριστείτε με τους ντόπιους -είναι ιδιαίτερα φιλόξενοι άνθρωποι- και απολαύστε όσο περισσότερο μπορείτε την απόδρασή σας!
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Ο ευκολότερος και συντομότερος τρόπος είναι με καταμαράν (55 λεπτά από τον Πειραιά ώς το Αγκίστρι). Υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια και το καταμαράν φτάνει στο Αγκίστρι με ενδιάμεσο σταθμό την Αίγινα (T/210-41.13.108).
Εναλλακτικά, μπορείτε να πάτε με συμβατικό πλοίο (περίπου δυόμισι ώρες ώς το Αγκίστρι), και πάλι με ενδιάμεσο σταθμό την Αίγινα.
Τέλος, υπάρχει πάντα η -ακριβή- λύση του θαλάσσιου ταξί, που το κλείνετε κατόπιν συνεννόησης (T/22970-91.388, 6944535659).
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
vrisko.gr/ξενοδοχεία στο Αγκίστρι
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
•Το Κάστρο, στο Μεγαλοχώρι: Θα δοκιμάσετε νόστιμους μεζέδες, συνοδεία μπίρας σε μια αυλή με εξαιρετική θέα και φιλικότατο σέρβις. Αν βρεθείτε εκεί Σαββατοκύριακο, κλείστε τραπέζι για παν ενδεχόμενο. Τ/22970-91.146.
•Τα Δελφίνια, στη Σκάλα, επί της παραλίας: Για ψαρομεζέδες πάνω στο κύμα.
•Alterego: Για λιγότερο παραδοσιακές γεύσεις. Θα βρείτε νόστιμες κρέπες.
•Aλκυόνη, προς Xαλικιάδα: Mε πολλά προσεγμένα, ιδιαίτερα πιάτα και θέα αφ’ υψηλού.
ΤΙ ΝΑ ΨΩΝΙΣΕΤΕ
Ντόπια παραδοσιακά προϊόντα δεν θα βρείτε. Ωστόσο, αξίζει τον κόπο να περάσετε μια βόλτα από το κρεοπωλείο του «Χρήστου» στο Μεγαλοχώρι και να αγοράσετε από το δικό του κρασί.
ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Κωδικός κλήσης: 22970
•Λιμεναρχείο: 91.541
•Αστυνομία: 91.201
•Ιατρείο: 91.215, 91.110
Κείμενο: Ηλέκτρα Σαμοΐλη
