Χτισμένη εν μέσω πηγών, έχει πλούσια βλάστηση και μεγάλη παραγωγή φρούτων
«… φτάσαμε στο ελληνικό χωριό Γενιτσά (Αγιά), που βρίσκεται στα πόδια του Κισσάβου. Είναι αρκετά μεγάλο, έχει 400 σπίτια και οχτώ εκκλησίες. Ο πληθυσμός υπολογίζεται 5 άτομα κατά μέσο όρο σε κάθε σπίτι, δηλαδή γύρω στα 2.000. Εμπορεύονται μετάξι, μπαμπάκι, σιτάρι κ. ά. Αναπαύτηκα τη νύχτα εδώ και στις 18 του Ιουνίου πήγα να δω τη μονή Πανταλέων (Παντελεήμονος), μισή ώρα δρόμο από εδώ. Τίποτα το αξιόλογο δε βρήκα εκεί. Η εκκλησία είναι αρκετά μεγάλη με θόλο, που κάποτε ήταν σκεπασμένος με μολύβι, αλλά οι Τούρκοι το έχουν αφαιρέσει, χτισμένη από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο (Β΄ τον Παλαιολόγο). Εκεί μένουν τώρα 4-5 μοναχοί».
Αυτά γράφει ο Σουηδός περιηγητής Μπιόρνσταλ στο «Οδοιπορικό της Θεσσαλίας» το 1779. Αντίστοιχα γράφει και ο Pouqueville:
«Η Αγιά παρουσιάζεται ως όασις εν μέσω πηγών και ρυάκων ως άλλος παράδεισος. Οι Αμπελακιώται και οι Αγυιώται επιδεικνύουν εις τους γείτονας των παραδείγματα εργατικότητος και τάξεως, τα οποία είναι αι μόναι πηγαί αληθούς ευημερίας».
Από τότε βέβαια κάποια πράγματα έχουν αλλάξει. Στην Αγιά δεν ανθεί πια η σηροτροφία και δεν καλλιεργούν μπαμπάκι φημίζονται για τα μήλα τους και τα κεράσια τους. Συγκεκριμένα η καλλιέργεια του μήλου καταλαμβάνει 20.000 στρέμματα και η ετήσια παραγωγή φτάνει τους 70.000 τόνους.
Η Αγιά βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Λάρισας και είναι η έδρα το ομώνυμου δήμου που αποτελείται από 8 Δημοτικά Διαμερίσματα. Απέχει 28 χλμ. από την πόλη της Λάρισας και 12 χλμ. από τις παραλίες του Αγιοκάμπου.
Μια «νόστιμη» μικρή πολιτειούλα στους πρόποδες του Κισσάβου στα 250μ. υψόμετρο με 3.000 περίπου κατοίκους και με τον χείμαρρο Αμυρος, που πηγάζει από τις υπώρειες του Κισσάβου, να τη διασχίζει
Η ονομασία προήλθε από το Αγυιά=δρόμος, και παλαιότερα σχετιζόταν με τον Απόλλωνα Αγυιάτη. Αλλοι υποστηρίζουν, πως το όνομα προήλθε από την αραβοτουρκική λέξη ajan που σημαίνει κεφαλοχώρι, έδρα των προκρίτων. Η περιοχή της Αγιάς κατοικήθηκε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους λόγω του εύφορου εδάφους της ενώ στην αρχαιότητα λόγω της στρατηγικής θέσης, έπαιξε σημαντικό ρόλο ενώνοντας τη Λάρισα με τα παράλια της περιοχής. Η μακραίωνη ιστορία της έχει να επιδείξει πολλές επιδρομές, λεηλασίες και κατακτήσεις: Καταλανών, Αλβανών, Οθωμανών. Στα μέσα του 16ου αι. παραχωρήθηκε από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή (μεταξύ 1540 και 1570) στην κόρη του Μιχριμά, που μετέτρεψε την περιοχή σε βακούφια, δίνοντας τα έσοδα από τη φορολογία των χωριών σε ευαγή ιδρύματα της Κων/πολης. Η κωμόπολη της Αγιάς χτίστηκε στο πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας και γνώρισε μεγάλη άνθηση το 17ο και 18ο αι.
Αξιοθέατα
• Το Μεταξοχώρι, σχεδόν κολλημένο με την Αγιά, είναι ένας από τους πέντε παραδοσιακούς οικισμούς του νομού Λάρισας με πλούσια βλάστηση και παλιά αρχοντικά.
• Το Ιστορικό Αρχείο Αγιάς με πλούσιο αρχειακό υλικό στεγάζεται στο Δημοτικό Σχολείο Μεταξοχωρίου και διαθέτει αναγνωστήριο και βιβλιοθήκη.
• Οι Καμάρες, υδραγωγείο του 18ου αιώνα.
• Το Βυζαντινό κάστρο κοντά στο Δώτιο πεδίο και τους νερόμυλους που λειτουργούν ακόμα, 2 χλμ. από την Αγιά.
• Η γυναικεία μονή του Τιμίου Προδρόμου στην Ανατολή, κτισμένη στα 1.550μ. υψόμετρο.
• Λίγο πιο μακριά το Μεγαλόβρυσο που βρίσκεται ακριβώς πάνω από την Αγιά.
• Τέλος μπορείτε να κάνετε μια βόλτα στα ιστορικά Αμπελάκια.
Πώς θα πάτε
Οδικώς με Ι.Χ. η Αγιά απέχει 380 χλμ. από την Αθήνα και θα βγείτε από την Εθνική Οδό στην 2η έξοδο για Λάρισα. Θα δείτε πινακίδες προς παραλίες Λάρισας.
Πού θα μείνετε
«Ξενώνας Σουλιώτη»
Bρίσκεται στο Mεταξοχώρι και είναι ένα ωραιότατο κτίσμα του 19ου αιώνα που αναπαλαιώθηκε με μεράκι. Πάρα πολύ όμορφη και φιλική ατμόσφαιρα. Mεταξοχώρι T/24940- 22040
Πού θα φάτε
Στην πόλη θα βρείτε πολλά και καλά μεζεδοπωλεία και ψησταριές.
• «Mπαλκόνι στο Aιγαίο» στον Aγιόκαμπο. Aναμφίβολα ένα πολύ καλό μαγαζί για ψάρι και με υπέροχη θέα όπως λέει το όνομα του.
• «Bαλέσσα»
Σωτηρίτσα, καλτ μεζεδοπωλείο και ταβέρνα.
• «Mπέμπης»
-Kουτσουπιά. Oμορφη και πεντακάθαρη ψαροταβέρνα σχεδόν παρά θιν’ αλός. Σερβίρει και κρέας.
trans.kathimerini.gr
