Εργασία ανηλίκου και προστασία. Έκδοση ειδικής άδειας
Για να εργαστεί ανήλικος έως 18 ετών, απαιτείται ειδικό βιβλιάριο εργασίας, που χορηγείται από την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας και ισχύει περίπου για ένα χρόνο.
Για την έκδοση του βιβλιαρίου εργασίας απαιτείται ιατρική πιστοποίηση ότι δεν διατρέχει κίνδυνο η υγεία του από την εργασία αυτή που πρόκειται να αναλάβει ο ανήλικος.
Η πιστοποίηση αυτή γίνεται από το Νοσοκομεία που είναι ενταγμένα στο ΕΣΥ και το ΙΚΑ που λειτουργούν στην περιοχή της Επιθεώρησης Εργασίας της αρμόδιας για την έκδοση του βιβλιαρίου εργασίας.
Ανήλικος, έκδοση βιβλιαρίου εργασίας, προϋποθέσεις
Για να εργαστεί ένας ανήλικος θα πρέπει πρώτα να εκδοθεί βιβλιάριο εργασίας ανηλίκου.
Η διαδικασία για την έκδοση του βιβλιαρίου είναι:
Ο εργοδότης που προτίθεται να απασχολήσει ανήλικο υπογράφει υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599 στην οποία θα πρέπει να αναφέρεται η ειδικότητα απασχόλησης, καθώς και να περιγράφεται αναλυτικά τα καθήκοντα αυτού. Επίσης θα πρέπει να αναφέρεται ότι ο ανήλικος δεν θα απασχοληθεί σε βαριές, επικίνδυνες και ανθυγιεινές εργασίες.
Ο ανήλικος στο αρμόδιο Τμήμα Κοινωνικής Επιθεώρησης του ΣΕΠΕ καταθέτει αίτηση για την έκδοση βιβλιαρίου ανηλίκου, με συνημμένα:
– Δύο (2) φωτογραφίες
– Φωτοτυπία ταυτότητας ή πιστοποιητικό γέννησης
– Την υπεύθυνη δήλωση του εργοδότη
– Άδεια παραμονής σε ισχύ, σε περίπτωση αλλοδαπού.
Ο ανήλικος παραλαμβάνει αθεώρητο βιβλιάριο καθώς και παραπεμπτικό για δημόσιο νοσοκομείο ή για το ΙΚΑ όπου απευθύνεται για εξετάσεις, ώστε να λάβει υπογραφή-βεβαίωση-σφραγίδα (πάνω στο ίδιο το βιβλιάριο) σύμφωνα με την ειδικότητα που θα απασχοληθεί. Οι εξετάσεις με το παραπεμπτικό είναι δωρεάν. (Τονίζεται ότι ο ανήλικος εργαζόμενος πρέπει να λάβει θεώρηση πάνω στο βιβλιάριο καθώς και στρογγυλή σφραγίδα από το Δημόσιο Νοσοκομείο ή το ΙΚΑ).
Με το σφραγισμένο-θεωρημένο βιβλιάριο, επιστρέφει ο ανήλικος στο αρμόδιο Τμήμα Κοινωνικής Επιθεώρησης (ΤΚΕ) ώστε να λάβει πρωτόκολλο και να θεωρηθεί επίσημα το βιβλιάριο εργασίας ανηλίκου.
Όταν θα παραλάβει ο ανήλικος το βιβλιάριο, σφραγισμένο και θεωρημένο από το αρμόδιο ΤΚΕ, μπορεί να προσληφθεί από τον εργοδότη που συνέταξε την υπεύθυνη δήλωση. Το βιβλιάριο δεν ισχύει για κανένα άλλο εργοδότη και για καμία άλλη εργασία, εκτός από αυτές που αναφέρονται στην υπεύθυνη δήλωση. Σε περίπτωση που ο ανήλικος επιθυμεί να εργαστεί σε άλλη εργασία, απαιτείται η προσκόμιση στο αρμόδιο ΤΚΕ νέας υπεύθυνης δήλωσης. Η θεώρηση των γιατρών ισχύει για ένα έτος. Ενδεχομένως όμως, σε περίπτωση που τα καθήκοντα τροποποιούνται, να χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις.
Οι διατάξεις του νόμου 1837/1989 (ΦΕΚ Α 85) Για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση εφαρμόζονται σε κάθε μορφής απασχόληση και αυτοαπασχόληση ανηλίκων.
Ως ανήλικοι για την εφαρμογή του νόμου αυτού νοούνται όσοι δεν έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους.
Οι διατάξεις του νόμου αυτού δεν εφαρμόζονται στις οικογενειακού χαρακτήρα γεωργικές, δασικές και κτηνοτροφικές εργασίες.
Ανήλικοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους απαγορεύεται να απασχοληθούν σε οποιαδήποτε εργασία.
Ανήλικοι δεν επιτρέπεται να απασχολούνται σε εργασίες επικίνδυνες, βαριές, ή ανθυγιεινές, καθώς και σε εργασίες που βλάπτουν την ψυχική τους υγεία και γενικά εμποδίζουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητός τους. Οι εργασίες αυτές καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας.
Εξαίρεση
Με άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας επιτρέπεται η απασχόληση ανηλίκων που δεν έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους σε θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκτελέσεις ή άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, διαφημιστικά προγράμματα, επιδείξεις μόδας, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εγγραφές ή εκπομπές, εγγραφές σε βίντεο, κινηματογραφικές λήψεις, καθώς και η χρησιμοποίησή τους ως μοντέλων, εφ’ όσον δεν βλάπτεται η σωματική και η ψυχική τους υγεία και η ηθική τους. Η άδεια χορηγείται στον εργοδότη ύστερα από αίτησή του, περιέχει πλήρη στοιχεία ανηλίκου, το είδος εργασίας, το ημερήσιο πρόγραμμα και τη χρονική διάρκεια, η οποία δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες. Παράταση δίδεται για εξαιρετικούς λόγους. Επίσης υποβάλλει δήλωση ότι έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, συναίνεση του προσώπου που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου και Ιατρική πιστοποίηση Ε.Σ.Υ. ή Ι.Κ.Α. ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για τη σωματική και ψυχική υγεία του.
Ωράρια
Από 3 έως 6 ετών = 2 ώρες την ημέρα
Από 6 έως 11 ετών = 3 ώρες την ημέρα
Από 11 έως 13 ετών = 4 ώρες την ημέρα
Από 13 έως 15 ετών = 5 ώρες την ημέρα
Υπερωριακή απασχόληση των ανηλίκων απαγορεύεται.
Ανήλικοι που δεν έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, καθώς και ανήλικοι που φοιτούν, δεν μπορεί να απασχολούνται περισσότερο από έξι ώρες την ημέρα και τριάντα την εβδομάδα. Επίσης απαγορεύεται η νυκτερινή απασχόληση (22.00-06.00).
Η κανονική άδεια χορηγείται κατά την περίοδο των θερινών σχολικών διακοπών σε συνεχείς ημέρες, εκτός και αν ζητήσει ο ανήλικος να χορηγηθεί τμηματικά.
Ανήλικοι εργαζόμενοι που φοιτούν, δικαιούνται για τη συμμετοχή τους στις εξετάσεις και άδεια δύο ημερών συνεχόμενα ή τμηματικά για κάθε ημέρα εξετάσεων. Οι αποδοχές των ημερών αυτών
καταβάλλονται από τον ΟΑΕΔ .
Οι ανήλικοι δεν επιτρέπεται να απασχολούνται αν δεν είναι εφοδιασμένοι με βιβλιάριο εργασίας, ειδικό για τη συγκεκριμένη εργασία ή ομάδα εργασιών.
Ο εργοδότης τηρεί σχετικό μητρώο, λαμβάνει πρόσθετα μέτρα προστασίας των ανηλίκων και τους ενημερώνει για τους κινδύνους της εργασίας τους προς αποφυγή ατυχημάτων, τους προστατεύει από πράξεις βίας ή προσβολής της προσωπικότητός τους ή βλάβης της ηθικής τους.
Δεν επιτρέπεται να είναι εργοδότης ανηλίκων πρόσωπο που έχει καταδικασθεί για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής ή για παράβαση των άρθρων 5 έως 11 του ν. 1729/1987 και του ν. 1500/1984 όπως κάθε φορά ισχύουν.
Για την έκδοση του βιβλιαρίου εργασίας απαιτείται Ιατρική πιστοποίηση από τις υπηρεσίες ΕΣΥ ή ΙΚΑ. Οι Ιατρικές εξετάσεις ενεργούνται δωρεάν, κάθε δωδεκάμηνο ή σε μικρότερο χρονικό διάστημα εφ’ όσον κριθεί απαραίτητο, περιλαμβάνουν γενικές εξετάσεις καθώς και κάθε ειδικότερη εξέταση κατά την κρίση του αρμόδιου ιατρού.
Οι διατάξεις του ΠΔ 62/1998 (ΦΕΚ Α 67) μέτρα προστασίας νέων κατά την εργασία εφαρμόζονται σε κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των 18 ετών το οποίο απασχολείται με σύμβαση/σχέση εργασίας, σύμβαση έργου, σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή αυτοαπασχολείται.
Δεν εφαρμόζεται στη ναυτική εργασία, στον ναυτιλιακό / αλλιευτικό τομέα και στις περιστασιακές και σύντομης διάρκειας ελαφριές οικογενειακού χαρακτήρα γεωργικές, δασικές και κτηνοτροφικές ημερήσιες εργασίες.
Έννοιες:
α. Νέος (ανήλικος): κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των 18 ετών
β. Παιδί: Κάθε νέος ο οποίος δεν έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας ή ο οποίος υπόκειται ακόμη σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση κατά τις κείμενες διατάξεις.
γ. Έφηβος: Κάθε νέος ηλικίας τουλάχιστον 15 ετών αλλά κάτω των 18 ετών και ο οποίος έχει παύσει να υπόκειται σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση κατά τις κείμενες διατάξεις.
δ. Ελαφρά εργασία: Οποιαδήποτε εργασία που εκ της φύσεως των λειτουργιών τις οποίες περιέχει και των ειδικών συνθηκών υπό τις οποίες αυτή εκτελείται, δεν είναι ικανή να βλάψει την ασφάλεια, την υγεία ή την ανάπτυξη των παιδιών και δεν αποβαίνει σε βάρος της τακτικής σχολικής φοίτησής τους, της συμμετοχής τους σε προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού ή επαγγελματικής κατάρτισης.
Χρονικά όρια εργασίας:
15-16 ετών και των εφήβων που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια, και τεχνικές σχολές: έως 6 ώρες την ημέρα και 30 ώρες την εβδομάδα.
17-18 ετών: έως 8 ώρες την ημέρα και 40 ώρες την εβδομάδα.
Απαγορεύεται η υπερωριακή απασχόληση των εφήβων, καθώς η νυκτερινή (22.00-06.00).
Οι έφηβοι δικαιούνται: 12ωρη ημερήσια ελάχιστη ανάπαυση και δύο ημερών ανάπαυση την εβδομάδα, εκ των οποίων η μία Κυριακή. Όταν ο ημερήσιος χρόνος εργασίας υπερβαίνει τις 4,5 ώρες, παρέχεται στους νέους διάλειμμα 30 τουλάχιστον συνεχών λεπτών.
Απαγορεύεται η εργασία των παιδιών, με εξαίρεση Πολιτιστικές και συναφείς δραστηριότητες υπό τις τιθέμενες προϋποθέσεις.
Ο εργοδότης υποχρεούται να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια κι η υγεία των εργαζομένων νέων και να διαθέτει, πριν την έναρξη της απασχόλησης και σε κάθε σημαντική μεταβολή των συνθηκών εργασίας, γραπτή εκτίμηση των κινδύνων που υπάρχουν για τους νέους και συνδέονται με την εργασία τους.
Όσοι δεν έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους απαγορεύεται να απασχολούνται σε εργασίες, έργα ή δραστηριότητες οποιασδήποτε μορφής που από τη φύση τους ή από τις συνθήκες που εκτελούνται είναι πιθανό να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια ή να προσβάλλουν την ηθική τους. Οι εργασίες, τα έργα και οι δραστηριότητες αυτές καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας. (Νόμος 3144/2003 άρθρο 4 Προστασία εργαζομένων ανηλίκων)
Η Απόφαση Υπουργού Εργασίας αριθ. 130621/Β/875 2003, καθορίζει τις εργασίες, τα έργα, και τις δραστηριότητες στις οποίες απαγορεύεται να απασχολούνται ανήλικοι, επειδή θεωρούνται ότι από τη φύση τους ή τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκτελούνται είναι πιθανό να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια ή να προσβάλλουν την ηθική τους.
Ομοίως οι Υ.Α. αριθ. 1389 και 1390/Β/766/1989 καθορίζουν τα της έκδοσης, περιεχομένου και της τηρήσεως Μητρώου ανηλίκων.
Π.Δ. 7/1990 Ιατρική εξέταση νεαρών για απασχόληση σε βαριές κλπ εργασίες
Προκειμένου για απασχόληση νεαρών προσώπων συμπληρωσάντων το 18ο έτος της ηλικίας τους σε εργασίες που χαρακτηρίζονται με το άρθρο 2 παρ. 2 του ν. 1837/1989 ως βαριές, ανθυγιεινές ή επικίνδυνες, που παρέχονται σε βιομηχανικές και άλλες επιχειρήσεις ή υπόγειες εργασίες, οι προβλεπόμενες ιατρικές εξετάσεις παρατείνονται μέχρι τη συμπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας τους. Ομοίως ισχύουν και οι διατάξεις που αφορούν τα βιβλιάρια εργασίας ανηλίκων.
Ειδικώς για τις υπόγειες εργασίες, ο εργοδότης υποχρεούται να τηρεί καταστάσεις που αναγράφεται η ημερομηνία γεννήσεως βεβαιωμένη, ένδειξη για τη φύση των καθηκόντων που εκτελούν και ιατρικό πιστοποιητικό ικανότητος αυτής της απασχόλησης.
Άδεια εργασίας ανήλικου αλλοδαπού
“Δεδομένου ότι αυτή προηγείται της εκδόσεως βιβλιαρίου εργασίας ανηλίκου, οι αρχές των Περιφερειών που εκδίδουν τις άδειες αλλοδαπών, όταν πρόκειται για ανήλικο, να σημειώνουν επ’ αυτών ότι: η ισχύς της άρχεται από την έκδοση του βιβλιαρίου εργασίας ανηλίκου από την Επιθεώρηση Εργασίας.” (α.π. 30136/31-1-2002 Υπ. Εργασίας)
Ανήλικοι Μαθητείας ΟΑΕΔ
Για τους μαθητές Μαθητείας Ο.Α.Ε.Δ. που υλοποιούν στις επιχειρήσεις την πρακτική τους άσκηση δεν απαιτείται έκδοση βιβλιαρίου εργασίας ανηλίκων, όπως άλλωστε σαφώς ορίζεται από το εδάφιο ε΄ άρθρου 24 απ 40049/2000 Κ.Υ.Α. (Παιδείας και Εργασίας) το οποίο επιβάλλει τήρηση αυστηρότερων όρων ασφαλείας και προστασίας των μαθητών, που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις. (α.π. 40150 2002 Υπ. Εργασίας)
Διατάξεις
Νόμος 1837/1989 (ΦΕΚ Α 85) Για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση
Νόμος 3850/2010 (ΦΕΚ Α 84) Κώδικας νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων
ΠΔ 62/1998 (ΦΕΚ Α 67) μέτρα προστασίας νέων κατά την εργασία
Νόμος 3144/2003 άρθρο 4 Προστασία εργαζομένων ανηλίκων
